Verkiezingsprogramma's 2025 overbiodiversiteit
D66 erkent het ernstige biodiversiteitsverlies in Nederland en wil dat het land in 2050 volledig natuurinclusief is. Ze stellen concrete doelen zoals het herstellen en verbinden van natuur, het halveren van stikstofuitstoot, het uitbreiden van natuurgebieden en het stimuleren van natuurinclusieve landbouw. D66 koppelt biodiversiteit expliciet aan ruimtelijke ordening, landbouw, waterkwaliteit en internationale verantwoordelijkheid.
Nederland in 2050 volledig natuurinclusief
D66 streeft naar een samenleving waarin alles wat wordt gebouwd, geproduceerd of aangelegd samengaat met natuur en biodiversiteit, niet ten koste daarvan. Ze willen investeren in natuurherstel, versnipperde natuur verbinden en biodiversiteit centraal stellen in ruimtelijke keuzes.
“D66 wil dat Nederland in 2050 een natuurinclusief land is. Alles wat we bouwen, produceren of aanleggen gaat samen met de natuur – niet ten koste daarvan.”
“We maken weer ruimte voor natuur in onze leefomgeving. Versnipperde natuur verbinden we. En we herstellen en versterken het watersysteem en het landschap.”
Herstel en bescherming van biodiversiteit als harde norm
D66 erkent het grote biodiversiteitsverlies en stelt concrete doelen voor herstel, onder andere door het uitbreiden van natuurgebieden, het verbinden van leefgebieden en het halveren van stikstofuitstoot. Ze koppelen biodiversiteit aan waterkwaliteit, landbouw en ruimtelijke ordening.
“Nog maar 15% van wat ooit aan soorten leefden in ons land is nog over. En 90% van de leefgebieden is in slechte staat. Nederland is kampioen biodiversiteitsverlies.”
“We herstellen natuur, verbeteren biodiversiteit en halen de doelen voor stikstof en waterkwaliteit.”
“Er komt 50.000 hectare extra natuur. Daarvoor breiden we het Natuur Netwerk Nederland uit.”
“Schone lucht, gezond water, een vruchtbare bodem en biodiversiteit zijn onmisbaar voor een leefbare toekomst – voor de landbouw, voor mensen en voor de natuur.”
Natuurinclusieve landbouw en voedselproductie
D66 wil landbouw en natuur met elkaar verbinden door natuurinclusieve landbouw te stimuleren, zoals voedselbossen en boslandbouw, en door het bedrijfsmodel van de melkveehouderij fundamenteel te veranderen. Biodiversiteit wordt gezien als randvoorwaarde voor toekomstbestendige landbouw.
“We verbinden landbouw en natuur met elkaar. We moedigen ideeën zoals voedselbossen of boslandbouw aan. Want deze ideeën dragen bij aan zowel de productie van voedsel als biodiversiteit.”
“De melkveehouderij levert te weinig op voor boeren en schaadt biodiversiteit, de bodem en water.”
“We kiezen voor landbouw die de bodem en het landschap herstelt, bijdraagt aan voedselzekerheid, ons waterbeheer en biodiversiteit sterker maakt en dierenwelzijn serieus neemt.”
Geen biodiversiteitsverlies door import en internationale verantwoordelijkheid
D66 wil voorkomen dat Nederlandse consumptie of productie leidt tot biodiversiteitsverlies elders in de wereld, bijvoorbeeld door import van biobrandstoffen of grondstoffen.
Strengere bescherming via wet- en regelgeving
D66 wil scherpere normen en betere regels om biodiversiteit te beschermen, onder andere door het terugdringen van schadelijke bestrijdingsmiddelen en het wettelijk vastleggen van rechten voor natuurgebieden.
“D66 wil betere regels en normen om de bodem, lucht, het water en biodiversiteit te beschermen.”
“We dringen het gebruik van bestrijdingsmiddelen die het milieu belasten terug.”
“D66 wil onderzoeken hoe we in Nederland de rechten van natuurgebieden kunnen vastleggen in de wet. We beginnen bij unieke en kwetsbare gebieden.”
GroenLinks-PvdA ziet biodiversiteit als essentieel voor een gezonde natuur en toekomstbestendige landbouw. Ze willen biodiversiteit herstellen door natuurgebieden te verbinden, duurzame landbouw te stimuleren, en het gebruik van bestrijdingsmiddelen te beperken. Concrete voorstellen zijn het uitbreiden van biologische landbouw, het aanleggen van nieuwe landschapselementen, en het juridisch verankeren van natuur- en dierenrechten.
Herstel en bescherming van biodiversiteit in natuurgebieden
GroenLinks-PvdA erkent dat de biodiversiteit in Nederland sterk onder druk staat door verdroging, versnippering en overexploitatie. Ze willen natuurgebieden verbinden, natuurontwikkeling combineren met waterveiligheid, en investeren in het herstel van ecosystemen om biodiversiteit te vergroten.
“verdroging, teruglopende biodiversiteit, verslechterende waterkwaliteit, versnippering en overexploitatie. We starten een ambitieus programma om onze natuur op orde te brengen, zowel binnen als buiten beschermde natuurgebieden.”
“We verbinden beschermde natuurgebieden door voltooiing van het Natuurnetwerk Nederland en door programma’s zoals Ruimte voor Levende Rivieren, Natuurkracht Limburg, het herstellen van het Haringvliet en realisatie van de OostervaardersWold.”
Van industriële naar duurzame en biologische landbouw
De partij stelt dat intensieve landbouw biodiversiteit schaadt en wil omschakelen naar duurzame, biologische en natuurinclusieve landbouw. Boeren krijgen een eerlijke vergoeding voor landschapsbeheer en worden gestimuleerd om biodiversiteit te bevorderen via teeltvrije zones, kruidenrijk grasland en natuurvriendelijke oevers.
“De jarenlange focus op schaalvergroting en intensivering heeft de natuur en boeren uitgeput.”
“Biologische boeren laten al jaren zien dat het produceren van gezond en hoogwaardig voedsel met een kleine voetafdruk mogelijk is. Wij zetten daarom stevig in op uitbreiding van de biologische landbouw.”
“Boeren krijgen een eerlijke vergoeding voor het landschapsbeheer, bijvoorbeeld als ze werken met teeltvrije zones, kruidenrijk grasland, natuurvriendelijke oevers, water- en CO₂-opslag, weidevogelbeheer of landschapselementen.”
Beperken van bestrijdingsmiddelen en stimuleren van natuurbeheer
Het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen wordt aan banden gelegd, vooral in en rond natuurgebieden, om biodiversiteit te beschermen. Overheden sluiten langjarige contracten met boeren voor natuurbeheer, en Europese subsidies moeten biodivers bevorderend werken.
“Ook komt er een verbod op chemische bestrijdingsmiddelen in en rondom natuur- en waterwingebieden.”
“Overheden gaan daarom langjarige contracten aan met boeren en in Europa strijden we voor hoge milieunormen en voor Europese landbouwsubsidies die goede omgang met de natuur belonen.”
Bescherming van biodiversiteit in zee en visserij
De partij wil overbevissing tegengaan, visserijvrije zones creëren en natuurontwikkeling in zee stimuleren. Dit draagt bij aan het herstel van mariene biodiversiteit.
“Overbevissing gaan we wereldwijd tegen. Bodemverstorende sleepnetvisserij moet stoppen. We creëren meer visserijvrije zones en dierenwelzijnsregels gaan ook gelden voor vissen in kwekerijen.”
“Op de Waddenzee en Noordzee gaat de energietransitie hand in hand met natuurontwikkeling.”
De Partij voor de Dieren ziet het herstel en de versterking van biodiversiteit als een absolute prioriteit, zowel nationaal als internationaal. Zij pleit voor structurele maatregelen zoals het realiseren van aaneengesloten natuurgebieden, het stoppen van schadelijke landbouwpraktijken en het wettelijk beschermen van ecosystemen, met als doel het drastisch keren van het biodiversiteitsverlies.
Realiseren en verbinden van natuurgebieden voor biodiversiteit
De PvdD wil versnipperde natuur herstellen en verbinden, met als doel het versterken van biodiversiteit. Zij pleiten voor het volledig realiseren van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) en het omvormen van landbouwgrond naar natuur, omdat alleen structurele maatregelen het biodiversiteitsverlies kunnen keren.
“We willen het oorspronkelijke idee van de Ecologische Hoofdstructuur (nu het Natuurnetwerk Nederland) uiterlijk in 2027 volledig gerealiseerd zien, met versterking van biodiversiteit.”
“Ook buiten de aangewezen natuurgebieden versterken we de biodiversiteit. Landschapselementen, zoals heggen en houtwallen, worden hersteld voor gezonde natuur en een divers landschap.”
“Alleen met een echte koerswijziging, gericht op het verbinden en herstellen van natuur en het aanpakken van de stikstofuitstoot bij de bron, kunnen we onze biodiversiteit behouden en versterken.”
Strenge bescherming van natuur tegen schadelijke activiteiten
De partij wil dat activiteiten die natuur schaden alleen doorgaan als ze aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteitsdoelen, en pleit voor wetgeving tegen ontbossing en vernietiging van ecosystemen. Dit standpunt is gericht op het voorkomen van verdere achteruitgang van biodiversiteit door menselijke ingrepen.
“Activiteiten en projecten die ten koste gaan van bestaande natuur mogen alleen doorgaan als ze aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteits- en klimaatdoelen op de lange termijn.”
“Er komt wetgeving die voorkomt dat producten of financieringen bijdragen aan (wereldwijde) ontbossing en vernietiging van ecosystemen en soorten.”
Biodiversiteit als norm in landbouw en stedelijk beleid
De PvdD wil landbouw en stedelijk beleid radicaal omvormen om biodiversiteit te bevorderen. Zij pleiten voor gifvrije, biodiverse landbouw en het vergroenen van steden, omdat deze maatregelen essentieel zijn voor het herstel van biodiversiteit.
“Biodiverse, natuurinclusieve, biologische en regeneratieve land- en tuinbouw worden de norm, zoals strokenteelt, permacultuur, agrobosbouw (de combinatie van landbouw en bosbouw op hetzelfde perceel) en andere agro-ecologische systemen.”
“Stadsnatuur trekt bovendien dieren aan en het vergroenen van onze woonomgeving geeft een broodnodige impuls aan de Nederlandse biodiversiteit.”
“Een grote boom haalt CO2 uit de lucht, bevordert biodiversiteit, heeft een dempend effect bij wateroverlast en droogte en werkt bij hitte net zo verkoelend als tien airco’s: niet kappen, maar planten dus.”
Internationale voortrekkersrol en naleving biodiversiteitsverdragen
De partij wil dat Nederland internationaal een leidende rol neemt in het beschermen van biodiversiteit, onder andere door het sturen op ambitieuzere natuurbeschermingsdoelen en het naleven van internationale biodiversiteitsverdragen.
“Nederland neemt een voortrekkersrol in het sturen op een ambitieuzer natuurbeschermingsdoel en het toezien op mondiale uitvoering van het Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework van het VN Biodiversiteitsverdrag.”
Het CDA erkent het belang van biodiversiteit en wil deze versterken door natuurgebieden beter te verbinden, natuurbeheer te verbeteren en samenwerking tussen natuurorganisaties en agrariërs te stimuleren. Ze pleiten voor concrete maatregelen zoals herverdeling van natuurgebieden, bestrijding van invasieve exoten en het integreren van biodiversiteit in landbouw en natuurbeheer. De partij ziet biodiversiteit als essentieel voor robuuste ecosystemen en toekomstbestendige landbouw.
Verbeteren en verbinden van natuurgebieden voor biodiversiteit
Het CDA wil biodiversiteit versterken door natuurgebieden beter te verbinden, robuuster te maken en natuurbeheer te verbeteren. Ze zien het vergroten van leefruimte voor flora en fauna en het weerbaarder maken van ecosystemen als noodzakelijk om kwetsbaarheid te verminderen. Evaluatie van bestaande natuurgebieden en herverdeling van natuur zijn hierbij kernpunten.
“We streven naar beter verbonden gebieden, waarbij de bestaande oppervlakte natuur wordt gewaarborgd, de leefruimte voor flora en fauna wordt vergroot en de biodiversiteit en ecosystemen minder kwetsbaar worden voor verstoring.”
“We willen een herverdeling van de oppervlakte van natuurgebieden. Het verruilen van natuur om robuustere natuurgebieden mogelijk te maken moet standaardpraktijk worden.”
“Het CDA pleit voor een evaluatie van de Natura 2000-gebieden om te zien of de doelen van de wet nog kunnen worden bereikt.”
Samenwerking tussen natuurorganisaties en agrariërs voor biodiversiteit
Het CDA benadrukt het belang van samenwerking tussen natuurorganisaties, agrarische bedrijven en collectieven om biodiversiteit te versterken. Ze willen dat natuurbeheer een integraal onderdeel wordt van het verdienmodel van boeren en dat natuurbeheerorganisaties een grotere, verantwoordelijke rol krijgen.
“Natuurorganisaties, agrarisch ondernemers en agrarische collectieven moeten nauwer samenwerken om de versterking van biodiversiteit en verhoging van de kwaliteit van natuur te behalen.”
“Ook agrarische bedrijven moeten een grotere rol krijgen bij het beheer van natuur. Natuurbeheer moet een integraal deel worden van het verdienvermogen van deze bedrijven.”
Bestrijding van invasieve exoten ter bescherming van biodiversiteit
Het CDA ziet invasieve exoten als een bedreiging voor biodiversiteit en wil deze landelijk bestrijden. Dit is een concrete maatregel om ecosystemen te beschermen tegen soorten die schade veroorzaken.
“Invasieve exoten, die een negatieve impact hebben op de biodiversiteit en het ecosysteem, worden middels landelijk beleid bestreden.”
Verbeteren van natuurbeheer en monitoring gericht op biodiversiteit
Het CDA wil natuurbeheer verbeteren met specifieke aandacht voor biodiversiteit en natuur, en meer geld uittrekken voor beheer en monitoring. Ze willen dat natuurbeheerplannen gericht zijn op weerbaarheid tegen klimaatverandering en dat monitoring wordt ingezet om voortgang te meten.
FVD verwerpt het huidige biodiversiteitsbeleid en zet zich af tegen Europese en nationale natuurherstelmaatregelen, zoals rewilding en de EU-Natuurherstelwet. De partij kiest voor een mensgericht, cultuurlandschapsbeleid waarbij particulier beheer, landbouw en jacht centraal staan, en stelt de bescherming van vee en landbouwproductie boven het herstel van natuurlijke ecosystemen.
Stoppen met rewilding en natuurherstelprojecten
FVD verzet zich tegen rewilding en natuurherstelprojecten die volgens hen uitgaan van een "mythisch oernatuurbeeld" en niet passen bij het Nederlandse cultuurlandschap. Ze vinden dat biodiversiteitsherstel niet ten koste mag gaan van landbouw, veeteelt en het cultuurlandschap, en pleiten voor een praktisch natuurbeheer waarin de mens centraal staat.
“We stoppen met rewildingprojecten die uitgaan van een mythisch oernatuurbeeld dat niet past bij het Nederlandse cultuurlandschap.”
“Het natuurbeleid in Nederland is de laatste jaren steeds ideologischer geworden. Projecten als ‘rewilding’ gaan uit van de fictie dat de mens zich volledig uit de natuur kan terugtrekken en er dan spontaan weer een oorspronkelijk evenwicht zou ontstaan. In een dichtbevolkt land als Nederland is dat een illusie.”
Afschaffen EU-Natuurherstelwet en Brusselse biodiversiteitsregels
FVD wil af van Europese regelgeving die gericht is op biodiversiteitsherstel, omdat zij deze als onrealistisch en belemmerend voor boeren en vissers beschouwen. De partij ziet dergelijke regels als een bedreiging voor voedselproductie en het Nederlandse cultuurlandschap.
“We gooien de EU-Natuurherstelwet in de prullenbak, zodat boeren en vissers niet langer gebonden zijn aan onrealistische Brusselse regels.”
Bosuitbreiding en particulier natuurbeheer, geen bomenkap voor biomassa
FVD is voorstander van bosuitbreiding en particulier natuurbeheer, maar niet vanuit biodiversiteitsherstel, eerder vanuit het idee van een groener cultuurlandschap en tegen biomassaprojecten. Biodiversiteit wordt niet expliciet als doel genoemd, maar impliciet afgezet tegen biomassacentrales en grootschalige natuurherstelprojecten.
“We stoppen de massale bomenkap voor biomassacentrales en zogenaamde natuurherstelprojecten.”
“We zetten actief in op het planten van méér bomen - ook in de steden, zodat Nederland groener wordt.”
“We laten bosbeheer in grotere mate over aan particulieren, omdat zij bewezen verantwoordelijkheid nemen voor hun land.”
Voorrang voor landbouw en bescherming van vee boven wilde soorten
FVD stelt de belangen van landbouw en veeteelt boven die van wilde dieren en natuurlijke ecosystemen. De bescherming van vee krijgt prioriteit boven het toelaten van roofdieren zoals de wolf, en de jacht wordt als essentieel gezien voor natuurbeheer.
De PVV erkent biodiversiteit niet als zelfstandig beleidsdoel en ziet natuur- en biodiversiteitsbescherming vooral als belemmering voor woningbouw, landbouw en visserij. Hun belangrijkste voorstellen zijn het verminderen van Natura 2000-gebieden, het versoepelen van Europese natuurbeschermingsregels en het schrappen van stikstofnormen, zodat economische activiteiten meer ruimte krijgen. De partij kiest expliciet voor economische groei boven het beschermen van biodiversiteit.
Natura 2000-gebieden en Europese natuurbeschermingsregels verminderen
De PVV beschouwt de huidige bescherming van natuur en biodiversiteit, zoals vastgelegd in Natura 2000-gebieden en Europese richtlijnen, als te streng en schadelijk voor de economie. Ze willen deze regels versoepelen en het aantal beschermde gebieden verminderen, omdat ze vinden dat deze de bouw, landbouw en visserij onnodig beperken.
“Landbouw, woningbouw en wegenbouw zitten klem, omdat Nederland veel te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen én zichzelf veel te strenge stikstofdoelen heeft opgelegd.”
“Wij zijn er helemaal klaar mee. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers van de EU! Dus wat ons betreft slaan we in Brussel met de vuist op tafel en eisen we versoepeling van de regels – van de Vogel- en de Habitatrichtlijn tot en met de verplichte emissiereductie. Ook willen we het aantal gebieden met een Natura 2000-status verminderen – of gebieden verkleinen.”
“Versoepeling van de Brusselse regels; verminderen van het aantal natuurgebieden met Natura 2000-status en/of verkleinen van gebieden”
Schrappen van stikstofnormen en kritische depositiewaarden
De PVV wil de wettelijke bescherming van biodiversiteit via stikstofnormen en kritische depositiewaarden afschaffen, omdat zij deze als onnodige belemmering voor economische ontwikkeling zien. Volgens de partij moeten deze normen uit de wet verdwijnen om woningbouw en landbouw te versnellen.
Geen prioriteit voor biodiversiteit boven economische belangen
De PVV stelt expliciet dat economische belangen zoals woningbouw, landbouw en visserij altijd voorrang krijgen boven biodiversiteitsdoelen. Zij zien bezwaarprocedures en natuurbescherming vooral als obstakels voor deze sectoren.
“spannen – bijvoorbeeld vanwege kikkers, padden en slakken – om zo de woningbouw tegen te houden. Inmiddels wordt één op de drie bouwprojecten hierdoor belemmerd. Dat is schandalig; een dak boven je hoofd is een grondrecht!”
“Laat boeren en tuinders doen waar zij goed in zijn; zet onze nationale voedselvoorziening op 1!”
“Laat vissers vissen; geen krimp van de vloot!”
Volt ziet biodiversiteit als essentieel voor gezonde ecosystemen en een leefbare toekomst. Ze willen biodiversiteit versterken door natuurherstel, het verbinden van natuurgebieden, het beschermen van zeeën via internationale verdragen, en het stimuleren van natuurinclusieve landbouw. Concrete voorstellen zijn onder andere het wettelijk beschermen van natuurgebieden, het uitfaseren van destructieve visserijmethoden, en het uitbreiden van regels voor huis- en hobbydieren om risico’s voor biodiversiteit te beperken.
Wettelijke bescherming en herstel van natuurgebieden
Volt wil natuurgebieden juridisch sterker beschermen en inzetten op natuurherstel, met als doel het vergroten van biodiversiteit en het weerbaarder maken van ecosystemen. Dit moet bijdragen aan het herstel van kwetsbare natuur en het realiseren van internationale biodiversiteitsdoelen.
“De stadsboswachter zorgt bijvoorbeeld voor meer ruimte voor natuur in steden, wat weer zorgt voor het vasthouden van water, schonere lucht, verkoeling en meer biodiversiteit.”
“Internationaal is afgesproken dat in 2030 dertig procent van het land- en wateroppervlak op aarde beschermd natuurgebied moet zijn. Volt zet in lijn hiermee in op 30% natuurfunctie van ons land.”
“We zetten in op uitbreiding en herstel van natuurgebieden en verbinden de natuur in Nederland en in de EU.”
Bescherming van mariene biodiversiteit en uitfaseren destructieve visserij
Volt wil de biodiversiteit in zeeën beschermen door internationale verdragen te ratificeren en destructieve visserijmethoden te verbieden. Dit moet mariene ecosystemen beschermen en bijdragen aan het herstel van biodiversiteit op zee.
“Wij willen de zeeën beschermen door het Verdrag voor de Bescherming van de Biodiversiteit op Volle Zee (BBNJ-verdrag) snel te ratificeren. Dit baanbrekende verdrag vergroot de bescherming van mariene biodiversiteit...”
“Wij pleiten voor een wet die bodemtrawling en andere destructieve visserijmethoden stapsgewijs uitfaseert in alle maritiem beschermde gebieden overeenkomstig de Europese natuurbeschermingsverplichtingen.”
Uitbreiding huis- en hobbydierenlijst ter bescherming biodiversiteit
Volt wil de huis- en hobbydierenlijst uitbreiden naar meer diersoorten om risico’s voor biodiversiteit te beperken. Dit voorkomt dat uitheemse soorten schade aanrichten aan inheemse biodiversiteit.
“De huis- en hobbydierenlijst, die reguleert welke zoogdieren particulier gehouden mogen worden in verband met hun welzijn, hun risico voor de volksgezondheid en voor de biodiversiteit, wordt uitgebreid met andere gewervelde soorten (zoals vogels, reptielen en amfibieën).”
Stimuleren van natuurinclusieve landbouw
Volt stimuleert landbouw die biodiversiteit versterkt door minder kunstmest en pesticiden te gebruiken en boeren te belonen voor natuurvriendelijke keuzes. Dit draagt bij aan het behoud en herstel van biodiversiteit op het platteland.
“Grondgebonden, biologisch, circulair en natuurinclusief boeren passen binnen onze visie, die gericht is op terugdringen van het gebruik van krachtvoer, kunstmest en pesticiden.”
“Ook worden boeren beter beloond voor natuur- en diervriendelijke keuzes zoals kruidenrijk grasland, ecologische akkerranden, agroforestry, extensivering en weidegang. Zo stimuleren we landbouw binnen de ecologische grenzen, met perspectief voor boer én natuur.”
De ChristenUnie ziet het beschermen en versterken van biodiversiteit als een morele opdracht en essentieel voor een gezonde samenleving en natuur. Ze willen biodiversiteit behouden en versterken door natuurherstel, het belonen van boeren en natuurorganisaties voor biodiversiteitsbeheer, en het juridisch beter beschermen van waardevolle natuurgebieden. Concrete maatregelen zijn onder meer het voltooien van het Natuurnetwerk Nederland, aanpak van invasieve exoten, en het stimuleren van natuurinclusieve landbouw en infrastructuur.
Biodiversiteit behouden en versterken door natuurherstel
De ChristenUnie erkent het verlies aan soorten en de kwetsbaarheid van ecosystemen door onder andere stikstof, droogte en vervuiling. Ze willen biodiversiteit behouden en versterken door een integrale aanpak van natuurherstel, gericht op het robuuster maken van natuurgebieden, het belonen van biodiversiteitsbeheer, en het juridisch beschermen van waardevolle natuur. Ook buiten natuurgebieden moet de biodiversiteit omhoog.
“We willen biodiversiteit behouden en versterken, en onze ecosystemen veerkrachtiger maken. Boeren en natuurorganisaties worden beloond voor het onderhoud van landschapselementen en het beheer van soorten en leefgebieden. Nationale Parken en overige natuur met unieke internationale waarde worden juridisch beter beschermd. Ook buiten natuurgebieden versterken we de kwaliteit en biodiversiteit van de omgeving.”
“Om soorten in stand te houden, maken we natuurgebieden robuuster en stiller. Het Natuurnetwerk Nederland wordt voltooid met speciale aandacht voor bosaanplant, kruidenrijk grasland, houtwallen en moerassen.”
“Invasieve exoten, zoals de Amerikaanse rivierkreeft en Japanse duizendknoop, worden gericht aangepakt omdat ze een bedreiging vormen voor onze biodiversiteit.”
Natuurinclusieve landbouw en belonen van biodiversiteitsbeheer
De partij koppelt biodiversiteit direct aan landbouw en ziet een hoge biodiversiteit als essentieel voor bestuiving, bodemvruchtbaarheid en weerbaarheid tegen ziekten. Boeren krijgen een duidelijke rol in het beheer van biodiversiteit, ondersteund door vergoedingen en reductie van chemische middelen.
“Een hoge biodiversiteit is van levensbelang voor bestuiving van allerlei gewassen, goede bodemvruchtbaarheid en daarmee weerbaarheid tegen ziekten en plagen. Voldoende afwisseling tussen soorten gewassen, natuur en landschapselementen is essentieel.”
“Boeren krijgen hierbij een duidelijke rol, ondersteund met passende vergoedingen voor het beheer.”
“We zetten in op fors minder gebruik van chemische gewasbeschermingsmiddelen en stellen daarom met de sector een reductiedoel op.”
Vergroten van stedelijke biodiversiteit
De ChristenUnie wil de biodiversiteit in steden vergroten door vergroening en natuurinclusieve inrichting van stedelijke gebieden, wat ook bijdraagt aan leefbaarheid en het tegengaan van hittestress.
“Verdichting en vergroening moeten hand in hand gaan om hittestress te verminderen, de biodiversiteit in de stad te vergroten en bij te dragen aan schonere lucht en betere leefbaarheid.”
De SGP erkent het belang van biodiversiteit voor weerbare ecosystemen en ziet bescherming van flora en fauna als noodzakelijk, ook vanuit christelijk rentmeesterschap. Hun beleid richt zich op het versterken van biodiversiteit via weerbare landbouwsystemen, gericht natuurbeheer en het vermijden van rigide, theoretische natuurdoelen. De partij pleit voor praktische, onderzoeksgedreven maatregelen in plaats van het klakkeloos verbieden van middelen of het najagen van onhaalbare natuuridealen.
Versterken van biodiversiteit via weerbare landbouw
De SGP ziet functionele agrobiodiversiteit en weerbare gewassen als essentieel voor duurzame landbouw en biodiversiteit. Ze willen boeren ondersteunen met voldoende middelen en onderzoek, en pleiten tegen het eenzijdig verbieden van gewasbeschermingsmiddelen zonder alternatieven.
“Functionele agrobiodiversiteit en weerbare gewassen is broodnodig, maar heeft tijd nodig. De SGP vindt dat adequate gewasbescherming mogelijk moet blijven.”
“De gewenste verduurzaming wordt niet bereikt door het verbieden van het ene na het andere middel, maar door weerbare teeltsystemen en inzet van precisietechnieken.”
Praktisch natuurbeheer en bescherming van biodiversiteit
De SGP benadrukt het belang van biodiversiteit voor weerbare ecosystemen en wil investeren in natuurbeheer, maar verzet zich tegen een reservaatbenadering en onrealistische natuurdoelen. Ze pleiten voor een praktijkgerichte aanpak die aansluit bij de Nederlandse situatie.
“Biodiversiteit maakt ecosystemen weerbaar. Deze flora en fauna hebben in een dichtbevolkt land bescherming nodig. In natuurgebieden, maar ook in dorpen en steden, en op het boerenland.”
“We willen waken voor een reservaatbenadering van de natuur.”
“Natuurwaarden, zoals blauwgraslanden, die bescherming nodig hebben om zoveel mogelijk biodiversiteit te houden.”
“Er wordt niet gekoerst op onhaalbare referentiebeelden vanuit een ver verleden, maar op wat voor een weerbare natuur in de toekomst nodig is.”
Minder leidende rol voor modelberekeningen en kritische waarden
De SGP vindt dat modelberekeningen en kritische depositiewaarden niet doorslaggevend mogen zijn bij natuur- en biodiversiteitsbeleid, vanwege hun beperkte nauwkeurigheid. Ze willen dat beleid gebaseerd wordt op praktijk en daadwerkelijk effect.
“Kritische depositiewaarden en modelberekeningen zijn dienend, en niet leidend. Zij mogen vanwege hun huidige schijnnauwkeurigheid geen doorslaggevende rol hebben bij toetsing in het kader van de Habitatrichtlijn.”
De SP ziet biodiversiteit als essentieel voor een gezonde leefomgeving, toekomstbestendige landbouw en het herstel van natuur. Ze willen biodiversiteit versterken door landbouw te vergroenen, natuurgebieden uit te breiden en boeren te belonen voor natuurbeheer, met nadruk op een rechtvaardige transitie en actieve rol van de overheid.
Landbouw vergroenen voor meer biodiversiteit
De SP wil af van monoculturen en intensieve veehouderij en zet in op natuurinclusieve landbouw, minder dieren per hectare en het stimuleren van landschapselementen. Dit moet biodiversiteit herstellen en landbouw in balans brengen met natuur en klimaat.
“De omschakeling naar een boerenlandbouw staat centraal: gezinsbedrijven in plaats van megastallen, gesloten kringlopen op regionale schaal, meer biodiversiteit in plaats van monoculturen.”
“Met gezonde bodems, schoon water en meer biodiversiteit bouwen we aan een toekomstbestendige landbouw.”
“Boeren worden beloond voor het leveren van ecosysteemdiensten, zoals waterberging, biodiversiteit en koolstofvastlegging, naast hun voedselproductie.”
Uitbreiden en verbinden van natuurgebieden
De SP wil natuurgebieden uitbreiden en verbinden tot een robuust netwerk, zowel op land als op zee, om biodiversiteit structureel te herstellen. Ze zien natuur als fundament van een leefbare samenleving en willen investeren in beheer en toegankelijkheid.
“We breiden natuurgebieden uit, ook op zee, en verbinden ze tot een robuust netwerk.”
“Natuurbeheer wordt versterkt om biodiversiteit te herstellen en natuurgebieden beter te beschermen.”
“Op tien procent van de landbouwgrond komt ruimte voor natuur: houtwallen, schone sloten, bloemrijke bermen en akkerranden versterken het netwerk van natuurgebieden.”
Natuurinclusieve energietransitie
De SP koppelt de energietransitie expliciet aan biodiversiteit door natuurinclusief ontwerp van windparken en het vermijden van schade aan ecosystemen.
“Bescherming van natuur en biodiversiteit is net zo belangrijk als de klimaatopgave. Windparken worden natuurinclusief ontworpen en aangelegd, zodat ze niet alleen schade voorkomen, maar juist nieuwe habitats kunnen vormen voor zeeleven.”
BVNL erkent het belang van biodiversiteit vooral in stedelijke gebieden, waar meer groen en bomen volgens hen bijdragen aan een betere leefomgeving. Tegelijkertijd is BVNL kritisch op natuur- en biodiversiteitsbeleid vanuit de EU en de overheid, dat zij als overdreven, bureaucratisch en schadelijk voor landbouw en visserij beschouwen. Hun concrete voorstellen richten zich op meer stedelijk groen en het loslaten van strikte natuurdoelen ten gunste van economische belangen.
Meer groen in steden voor biodiversiteit
BVNL ziet vergroening van steden als positief voor biodiversiteit, leefbaarheid en het welzijn van inwoners. Ze pleiten voor meer bomen en groen in stedelijke ontwikkeling, met het argument dat dit de biodiversiteit en leefomgeving verbetert.
“Er moet meer groen in steden komen. Steden zijn te warm in de zomer terwijl groen een bewezen afkoelend effect heeft. Groene lanen zijn goed voor de biodiversiteit, leefomgeving en leefbaarheid.”
Kritiek op strikte natuur- en biodiversiteitswetgeving
BVNL verwerpt strenge natuur- en biodiversiteitsregels, vooral die uit Brussel, omdat ze deze als onrealistisch, ideologisch en schadelijk voor landbouw en visserij zien. Ze stellen dat de staat van de Nederlandse natuur beter is dan wordt voorgesteld en zijn tegen het in stand houden van bepaalde landschappen puur omwille van biodiversiteit.
“Natuurbeleid en wetgeving, vaak uit Brussel, zijn door bureaucraten hét probleem van Nederland geworden. Gebaseerd op ideologieën, foute aannames en het ontbreken van wetenschappelijke feiten.”
“De voorgespiegelde staat van de natuur in Nederland is een stuk beter dan door sommige experts wordt gesteld. Maar liefst 90% van het natuuroppervlak in Nederland is in uitstekende staat.”
“De EU-Natuurherstelwet kan de prullenbak in. Deze wetgeving zal Nederland onleefbaar maken...”
“Bovendien is het voor BVNL geen probleem wanneer zandverstuivingen transformeren tot bos, als gevolg van depositie van stikstofoxiden of ammoniak.”
NSC erkent het belang van biodiversiteit en wil deze actief beschermen en herstellen, zowel op land als op zee. De partij koppelt biodiversiteit aan het verbeteren van water-, bodem- en luchtkwaliteit, het stimuleren van natuurversterkend bouwen, en het verduurzamen van landbouw en veeteelt. Concrete voorstellen zijn onder meer het realiseren van robuuste natuurgebieden, het stimuleren van biodiversiteitsvriendelijke landbouwpraktijken, en het flexibel omgaan met natuurcompensatie bij ruimtelijke ontwikkelingen.
Beschermen en herstellen van biodiversiteit
NSC wil biodiversiteit behouden en herstellen door de kwaliteit van water, bodem en lucht te verbeteren en robuuste natuurgebieden te realiseren. Het beleid richt zich op zowel land als zee, met aandacht voor bedreigde soorten en het versterken van landschapselementen. Natuurversterkend bouwen wordt de norm bij nieuwe ontwikkelingen.
“We beschermen natuur en biodiversiteit door de kwaliteit van water, bodem en lucht te verbeteren. We zetten ons in voor robuuste natuurgebieden en het in stand houden van bedreigde dieren en planten. Hierbij koesteren we ook landschapselementen zoals houtwallen, hagen en kwelders.”
“We zetten ons in om de biodiversiteit in Nederland te behouden en te herstellen. Dit doen we zowel op land als op zee. Natuurversterkend bouwen wordt de nieuwe norm, zowel op bedrijventerreinen als bij nieuw te ontwikkelen woonwijken.”
Biodiversiteit integreren in landbouw en veeteelt
De partij wil dat landbouw en veeteelt meer bijdragen aan biodiversiteit, onder meer door verduurzaming, grondgebondenheid en het terugdringen van pesticidengebruik. De focus ligt op circulaire landbouw, het stimuleren van biologische producten en het beperken van intensieve veehouderij.
“In de veeteelt zetten we verdere stappen richting een toekomstbestendige landbouw, die meer in evenwicht is met de omgeving... Ook deze sectoren zullen meer grondgebonden en circulair moeten worden, meer moeten bijdragen aan biodiversiteit, landschap en dierenwelzijn en aan vermindering van risico’s voor de volksgezondheid.”
“De sierteelt moet de komende jaren stevige stappen zetten op het terugdringen van pesticidengebruik en deze vervangen door middelen die vriendelijker zijn voor insecten en minder risico voor de volksgezondheid opleveren.”
Flexibiliteit in natuurcompensatie bij ruimtelijke ontwikkeling
NSC wil meer flexibiliteit in de omgang met kleine natuurgebieden ("snippernatuur") bij ruimtelijke afwegingen, mits instandhoudingsdoelen worden gerespecteerd en compensatie elders plaatsvindt. Dit moet ruimte bieden voor andere maatschappelijke opgaven zonder biodiversiteit uit het oog te verliezen.
“Het redden van een ‘snippernatuur’ moet, mede in het licht van het veranderende klimaat en toenemende verdroging, ruimtelijk kunnen worden afgewogen tegen andere sociale en maatschappelijke opgaven. Een voorwaarde is dat de instandhoudingsdoelen worden gerespecteerd en dat als er snippernatuur plaats moet maken, dit in een ander gebied wordt gecompenseerd. Dit vraagt om meer flexibiliteit in Europese en nationale regelgeving.”
DENK benoemt het belang van het beschermen van natuur en investeert in duurzaamheid, maar het verkiezingsprogramma bevat nauwelijks concrete of onderscheidende voorstellen specifiek gericht op het versterken van biodiversiteit. De partij richt zich vooral op het beschermen van natuurgebieden, het verbieden van schadelijke stoffen en het ondersteunen van vergroening in de landbouw, zonder expliciet het begrip "biodiversiteit" te gebruiken of uit te werken.
Investeren in natuur en bescherming tegen schadelijke stoffen
DENK wil investeren in natuurgebieden en het beschermen van de natuur door schadelijke stoffen sneller te verbieden en vergroening in de landbouw te ondersteunen. Dit beleid is vooral gericht op het behoud van natuur en het verminderen van negatieve invloeden op ecosystemen, wat indirect bijdraagt aan biodiversiteit, maar het programma blijft vaag over concrete biodiversiteitsdoelen of -maatregelen.
“Wij staan voor investeringen om onze natuur te beschermen. Schadelijke stoffen en bestrijdingsmiddelen, zoals PFAS, worden sneller verboden.”
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
“Meer investeren in onze natuurgebieden. Wij willen dat Nederlanders kunnen genieten van prachtige natuur en wij staan voor investeringen om onze natuur te beschermen.”
Klimaatbeleid en duurzaamheid als randvoorwaarde
DENK koppelt het beschermen van natuur en gezondheid aan investeringen in duurzaamheid en de energietransitie, maar noemt biodiversiteit niet expliciet als doel. De focus ligt op het tegengaan van vervuiling en klimaatverandering, wat indirect van invloed kan zijn op biodiversiteit.
“De vervuiling door de fossiele economie bedreigt onze natuur en onze gezondheid. Om onze natuur, onze aarde en onze gezondheid te beschermen staat DENK voor investeringen in duurzaamheid, in de energietransitie en in een schone economie.”
De VVD erkent het belang van het tegengaan van de achteruitgang van biodiversiteit, maar plaatst natuurdoelen expliciet in de context van economische belangen en ruimte voor ondernemers. De partij wil biodiversiteit versterken via vergroening met inheemse soorten, effectief natuurbeheer en uitvoering van Europese wetgeving, maar benadrukt maatwerk, samenwerking met boeren en bedrijven, en het afwegen van natuur tegen andere belangen.
Vergroenen met inheemse soorten en effectief natuurbeheer
De VVD wil de achteruitgang van biodiversiteit tegengaan door vergroening met inheemse bomen en struiken, en door effectief fauna-, natuur- en landschapsbeheer. Daarbij wordt uitvoering gegeven aan de Europese Natuurherstelwet, maar natuurdoelen worden steeds afgewogen tegen andere belangen zoals economie en ondernemerschap. De partij ziet samenwerking met boeren, jagers en natuurbeheerders als essentieel en wil natuurdoelanalyses verbeteren met meer omgevingsdata.
“We vergroenen onze leefomgeving, zowel in de steden als daarbuiten, door bijvoorbeeld inheemse bomen en struiken aan te planten. Zo gaan we de achteruitgang van de biodiversiteit in Nederland tegen en geven wij uitvoering aan de Europese Natuurherstelwet, waarbij natuurdoelen moeten worden afgewogen tegen andere belangen.”
“Daarom geven we ondernemers en bedrijven de ruimte om bij te dragen aan een gezonde leefomgeving en aan een sterke natuur. Ook zorgen we voor effectief fauna-, natuur- en landschapsbeheer, samen met boeren, jagers en natuurbeheerders.”
“Natuurdoelanalyses zijn belangrijk om richting te geven aan effectief natuurbeheer en het halen van natuurdoelen. We willen dat deze analyses verbeteren, bijvoorbeeld door deze aan te vullen met gegevens over de omgeving zoals de bodem.”
Bestrijding van invasieve exoten
De VVD benoemt het bestrijden van invasieve exoten als een concrete maatregel om biodiversiteit te beschermen, met specifieke aandacht voor soorten als de Amerikaanse rivierkreeft.
“Invasieve exoten zoals de Amerikaanse rivierkreeft moeten effectief bestreden worden.”
BBB erkent het belang van biodiversiteit, maar plaatst dit expliciet in het kader van multifunctioneel landgebruik en sociaaleconomische belangen, waarbij landbouw en voedselproductie voorop staan. De partij wil biodiversiteit bevorderen via regionaal maatwerk en multifunctioneel ruimtegebruik, zonder extra nationale natuurdoelen bovenop EU-verplichtingen. BBB kiest voor een pragmatische benadering waarbij biodiversiteit geen doel op zich is, maar onderdeel van een bredere balans tussen natuur, landbouw en samenleving.
Multifunctioneel ruimtegebruik voor biodiversiteit
BBB ziet biodiversiteit als een onderdeel van het multifunctioneel gebruik van grond, waarbij natuur, recreatie en landbouw gecombineerd worden. De partij wil biodiversiteit bevorderen, maar altijd in samenhang met andere functies en regionale behoeften, niet als losstaand doel.
“BBB wil in ruimtelijke plannen een combinatie van natuur, recreatie en biodiversiteit bevorderen.”
Geen uitbreiding natuurgebieden, focus op instandhouding
BBB verwerpt het uitbreiden van natuurgebieden als doel op zich en kiest voor het behouden en versterken van bestaande natuur waar nodig. Biodiversiteit wordt zo niet nagestreefd via areaaluitbreiding, maar via gericht beheer en sociaaleconomische afwegingen.
“Uitbreiding van natuur(gebieden) is niet langer een doel op zich. We moeten zorgen voor in standhouding en versterking waar dat nodig is.”
Geen extra nationale biodiversiteitsdoelen boven EU-normen
BBB wil zich beperken tot de Europese verplichtingen en geen aanvullende nationale doelen stellen voor natuur en biodiversiteit. Dit betekent dat biodiversiteitsbeleid wordt begrensd door wat minimaal vereist is.
“Geen nieuwe natuurdoelen. Vernieuwde natuurdoelen worden vastgesteld op basis van wat verplicht is in het kader van de EUrichtlijnen. Geen extra nationale doelen bovenop de EUdoelen en richtlijnen.”
50PLUS noemt biodiversiteit niet expliciet, maar hun standpunten over natuurbeleid richten zich op het herzien van Natura 2000-gebieden en het bevorderen van grote, aaneengesloten natuurgebieden. Ze zijn kritisch op het huidige natuurbeleid en pleiten voor minder focus op kleine natuurgebieden en het weren van bepaalde diersoorten zoals de wolf.
Herziening Natura 2000-gebieden en focus op grote natuur
50PLUS wil de indeling van Natura 2000-gebieden herzien om grote, aaneengesloten en grensoverschrijdende natuurgebieden te bevorderen, en minder aandacht te besteden aan kleine natuurgebieden. Dit wordt gepresenteerd als een correctie op wat zij zien als een te obsessieve benadering van kleine natuurgebieden, met als doel effectiever natuurbeheer en mogelijk meer ruimte voor economische activiteiten.
“Herziening van de indeling van Natura 2000-gebieden. Grote aaneengesloten en grensoverschrijdende natuurgebieden worden bevorderd en er wordt minder obsessief omgegaan met kleine natuurgebieden.”
Weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf
50PLUS pleit voor het weren van gevaarlijke dieren, specifiek de wolf, uit Nederland. Dit standpunt wordt gemotiveerd door zorgen over veiligheid in een dichtbevolkt land, en impliceert een voorkeur voor natuurbeheer dat minder gericht is op het herstel van oorspronkelijke biodiversiteit als dat tot conflicten met mensen leidt.
“Het weren van gevaarlijke dieren zoals de wolf uit ons dichtbevolkt land.”
BIJ1 maakt van biodiversiteit een expliciete prioriteit en wil natuur en ecosystemen actief beschermen en herstellen. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals het aanpassen van maaibeleid, het uitbreiden van stedelijk bomenbestand, het toekennen van rechten aan natuurgebieden en wilde dieren, en het stimuleren van kleine ecosystemen in parken en natuurgebieden.
Biodiversiteit als prioriteit met wettelijke bescherming
BIJ1 wil biodiversiteit wettelijk verankeren en actief bevorderen door natuur meer ruimte te geven, ecosystemen te versterken en rechten toe te kennen aan natuurgebieden en dieren. Dit moet het verlies aan biodiversiteit keren en natuur structureel beschermen tegen economische belangen.
“Biodiversiteit wordt prioriteit. Maaibeleid wordt aangepast om natuur de ruimte te geven en er wordt plaats gemaakt voor meer (kleine) ecosystemen in parken en natuurgebieden. Er komt een nationaal bomenplan om het aantal bomen in Nederlandse steden fors uit te breiden en natuurvriendelijk aan te planten. Belangrijke ecosystemen, natuurgebieden en wilde dieren moeten rechten krijgen om bescherming, behoud (en eventueel herstel) te waarborgen. De Waddenzee merken we aan als 1e zelfstandige rechtspersoonlijkheid.”
JA21 erkent het belang van biodiversiteit, maar ziet landbouw en natuur niet als tegenpolen. Ze benadrukken dat agrarisch natuurbeheer en technologische innovatie bijdragen aan biodiversiteit, en pleiten voor pragmatische, kostenefficiënte maatregelen in plaats van strenge, generieke regelgeving.
Landbouw en agrarisch natuurbeheer versterken biodiversiteit
JA21 stelt dat boeren en tuinders via agrarisch natuurbeheer aantoonbaar bijdragen aan biodiversiteit en dat landbouw en natuur elkaar kunnen versterken. Ze verwerpen het idee dat landbouw per definitie schadelijk is voor biodiversiteit en pleiten voor een pragmatische benadering waarbij technologische innovatie en samenwerking centraal staan.
“Via het Agrarisch Natuur- en Landschapsbeheer (ANLb) dragen zij aantoonbaar bij aan biodiversiteit en landschapskwaliteit. Landbouw en natuur zijn hiermee geen tegenpolen, maar elkaar versterkende partners in een buitengewoon kostenefficiënt systeem.”