Verkiezingsprogramma's 2025 overbetrouwbaarheid
BBB koppelt betrouwbaarheid van de overheid aan het nemen van verantwoordelijkheid, het herstellen van fouten en het handelen vanuit wederzijds vertrouwen tussen overheid en burger. De partij pleit voor een overheid die eerlijk, ruimhartig en dienstbaar is, met concrete voorstellen om vertrouwen te herstellen na misstanden en om regels te vereenvoudigen zodat burgers en professionals meer ruimte en zekerheid krijgen.
Overheid moet verantwoordelijkheid nemen en fouten herstellen
BBB stelt dat betrouwbaar bestuur begint bij het erkennen en herstellen van overheidsfouten, zoals bij de toeslagenaffaire en mijnbouwschade. De partij vindt dat burgers moeten kunnen vertrouwen op een overheid die verantwoordelijkheid neemt en fouten ruimhartig herstelt, zonder bureaucratisch getouwtrek.
“Als burgers daardoor worden getroffen, dan lossen we dat op eerlijk en ruimhartig. Niet omdat het moet, maar omdat het hoort. Dáár begint betrouwbaar bestuur. Burgers moeten kunnen vertrouwen op een overheid die verantwoordelijkheid neemt en die fouten herstelt.”
“BBB staat voor een overheid die verantwoordelijkheid neemt. Wie door toedoen van de overheid in de problemen is gekomen, moet zo snel en menswaardig mogelijk worden geholpen, gecompenseerd en waar nodig volledig schadeloos gesteld. Geen eindeloos getouwtrek, maar doen wat nodig is om vertrouwen te herstellen.”
Vertrouwen als uitgangspunt in beleid en uitvoering
BBB wil dat beleid en uitvoering gebaseerd zijn op vertrouwen in plaats van wantrouwen, met minder regels en meer ruimte voor gezond verstand. Dit geldt zowel voor burgers, ondernemers als professionals in sectoren als zorg en onderwijs.
“Een gezonde samenleving begint bij vertrouwen niet na controle, maar vanaf het begin. Boeren, burgers en bedrijven dragen verantwoordelijkheid en zorgen voor stabiliteit, maar worden verstikt door regels, wantrouwen en bemoeizucht. BBB wil dat omdraaien: wie zijn werk met zorg doet, verdient ruimte, geen achterdocht.”
“We handelen vanuit vertrouwen en zullen het vertrouwen dat een ander ons geeft niet beschamen. De overheid heeft hierbij een voorbeeldfunctie.”
“Vertrouwen geven in de zorg. Er is meer, veel meer vertrouwen nodig in de zorgprofessional. Die hoort meer verantwoordelijkheden te krijgen. Weg met onnodige afvinklijstjes, particuliere keurmerken en afrekensystemen als ZorgKaartNederland.”
Betrouwbaarheid als kernwaarde van politiek en bestuur
BBB positioneert betrouwbaarheid als een fundamentele politieke waarde, waarbij de partij zichzelf presenteert als koersvast, dienstbaar en standvastig, ook onder druk. Dit moet leiden tot stabiel en voorspelbaar bestuur.
“Wij nemen verantwoordelijkheid, juist als het lastig wordt. Dat is waar politiek om zou moeten draaien: dienstbaarheid, standvastigheid en betrouwbaarheid.”
Betrouwbare basisvoorzieningen en infrastructuur
BBB verbindt betrouwbaarheid ook aan essentiële voorzieningen zoals energie, veiligheid en leerlingenvervoer, en benadrukt het belang van betrouwbare systemen en infrastructuur voor het vertrouwen van burgers.
“Wat BBB betreft zijn de drie B’s stelregel voor energiebeleid: Betaalbaar, Beschikbaar en Betrouwbaar. Die stelregels zijn leidraad voor alles wat we doen op het gebied van klimaat en energie.”
“Leerlingen met beperkingen moeten zoveel mogelijk dichtbij huis onderwijs kunnen volgen, met goed en betrouwbaar leerlingenvervoer als vangnet waar dat niet lukt.”
“Zij verdienen waardering en structurele steun: goede arbeidsvoorwaarden, betrouwbare uitrusting, bescherming én politieke rugdekking.”
De SGP koppelt betrouwbaarheid vooral aan een dienstbare, bescheiden overheid die haar kerntaken kent, klassieke vrijheden waarborgt en regeldruk vermindert. Ze pleit voor een betrouwbaar bestuur dat transparant is, ruimte geeft aan de samenleving en regels schrapt waar mogelijk. Concreet wil de SGP minder en betere regelgeving, meer vertrouwen in professionals en burgers, en heldere, controleerbare systemen, bijvoorbeeld bij AI.
Minder regels en meer vertrouwen in samenleving
De SGP ziet een betrouwbare overheid als een die niet alles wil regelen, maar ruimte geeft aan burgers en maatschappelijke organisaties. Minder regeldruk en meer vertrouwen in het maatschappelijk middenveld moeten leiden tot een transparanter en betrouwbaarder bestuur.
“Meer vertrouwen en minder regels. Vertrouwen vormt de basis van een samenleving. De wereld is niet maakbaar. Dat betekent dat Den Haag en Brussel zich bescheidener gaan opstellen en alle ruimte bieden aan het maatschappelijk middenveld om initiatieven op te zetten.”
“Er komt een uitgebreide regelschrap-operatie waarbij zeker een kwart van de regels verdwijnt.”
“De regering wordt verplicht adviezen van regeldrukwaakhond ATR in principe op te volgen, tenzij zwaarwegende redenen zich daartegen verzetten.”
“De overheid gaat uit van vertrouwen in kerken en maatschappelijke organisaties, niet van wantrouwen. Er komt dus geen algemeen toezicht op vormen van informeel onderwijs in onder andere kerken, scouting en sportverenigingen.”
Betrouwbaar bestuur en klassieke vrijheden
De SGP verbindt betrouwbaarheid aan een overheid die haar grenzen kent, zich dienstbaar opstelt en klassieke vrijheden beschermt. Dit betekent ook het voorkomen van overregulering en het waarborgen van publieke gerechtigheid.
“We staan voor een betrouwbaar bestuur. Voor een overheid die haar grenzen kent, zich niet laat afleiden van haar kerntaken, zich dienstbaar opstelt, ruimte geeft aan de samenleving, maar wel het kwade beteugelt.”
“Onze rechtsstaat en democratie zijn stevig geworteld in de christelijke cultuur en geschiedenis van Europa.”
“De overheid is geroepen om de klassieke vrijheden te waarborgen, zoals de vrijheid van godsdienst, meningsuiting en onderwijs.”
Transparantie en controleerbaarheid bij technologie en AI
De SGP koppelt betrouwbaarheid ook aan transparantie en controleerbaarheid van technologische systemen, met name bij AI. Ze wil dat AI-systemen eerlijk, veilig en controleerbaar functioneren, zodat burgers kunnen vertrouwen op de uitkomsten.
“Regelmatige controles en onafhankelijke evaluaties zijn noodzakelijk om te garanderen dat AI-systemen op een eerlijke, veilige en betrouwbare manier functioneren.”
“Algoritmes moeten altijd te herleiden zijn zodat beslissingen en de manier waarop deze tot stand gekomen zijn duidelijk en controleerbaar blijven.”
De VVD koppelt betrouwbaarheid vooral aan transparantie, het tegengaan van fraude, en het versterken van vertrouwen in professionals binnen zorg en onderwijs. De partij wil regels en bureaucratie verminderen, zodat professionals hun werk kunnen doen, en pleit voor harde aanpak van fraude om het vertrouwen van burgers in overheid en instituties te herstellen. Concrete voorstellen zijn onder meer het schrappen van onnodige regels, strengere fraudebestrijding en het verplichten van transparante informatievoorziening.
Minder regels, meer vertrouwen in professionals
De VVD ziet overmatige bureaucratie en controle als ondermijnend voor de betrouwbaarheid van overheid en instituties. Door te kiezen voor minder regels en meer vertrouwen in professionals, wil de partij betrouwbaarheid herstellen en versterken. Dit moet leiden tot meer ruimte voor vakmensen en minder administratieve lasten, waardoor de focus weer op kwaliteit en dienstverlening komt te liggen.
“We gaan uit van vertrouwen in mensen. We kunnen dan toe met minder regels, rapportages, procedures, etcetera. Dat geeft de samenleving meer ademruimte.”
“De VVD kiest voor vertrouwen in de mensen op de werkvloer.”
“Scholen laten leraren vaak meer administreren en toetsen dan verplicht of nodig is. Die administratieve lasten brengen we omlaag.”
“Door in te zetten op een lagere werkdruk, zorgen we ervoor dat zorgverleners meer tijd voor de patiënt hebben. ... We gaan uit van vertrouwen en kijken kritisch welke verantwoordingsregels echt nodig zijn.”
Strengere aanpak van fraude voor herstel vertrouwen
De VVD stelt dat fraude het vertrouwen van burgers in overheid en instituties schaadt. Door fraude harder te bestraffen en actiever op te sporen, wil de partij de betrouwbaarheid van het systeem vergroten en zorgen dat publieke middelen terechtkomen waar ze horen.
“Misbruik van belastinggeld schaadt het vertrouwen van gewone Nederlanders die wél netjes bijdragen. De VVD kiest voor een overheid die rechtvaardig is én optreedt tegen fraude.”
“We kiezen daarom voor het stevig aanpakken van zorgfraude, met hogere straffen voor fraudeurs en een zwarte lijst bij de Kamer van Koophandel van veroordeelde zorgfraudeurs.”
“Om te voorkomen dat door fraude jaarlijks miljarden weglekken uit de zorg, straffen we fraudeurs harder, sporen we fraudeurs actief op en bestraffen we fraude harder.”
Transparantie en betrouwbare informatievoorziening
De VVD koppelt betrouwbaarheid aan transparantie, vooral in de zorg en media. Door het verplicht delen van kwaliteitsinformatie en het waarborgen van betrouwbare informatie, wil de partij burgers in staat stellen weloverwogen keuzes te maken en het vertrouwen in instituties versterken.
“We verplichten zorgaanbieders daarom om kwaliteitsinformatie en informatie over wachtlijsten toegankelijk te maken voor onderzoeksinstellingen, toezichthouders en financiers.”
“Wij steunen onafhankelijke journalistiek wereldwijd daar waar de journalistiek onder druk staat, ondersteunen onafhankelijke lokale media en helpen censuur te doorbreken, zodat betrouwbare informatie de vrijheid van burgers waarborgt en daarmee de pijlers onder de democratie versterkt.”
Volt ziet betrouwbaarheid als een kernwaarde voor essentiële sectoren zoals energie, digitale infrastructuur, media en zorg. Ze willen betrouwbaarheid waarborgen door transparantie, strenge eisen aan informatievoorziening, en het verminderen van afhankelijkheid van dominante (buitenlandse) partijen. Concrete voorstellen zijn onder meer het transparant maken van algoritmes, het waarborgen van betrouwbare energievoorziening, en het bevorderen van betrouwbare informatie in de media.
Betrouwbare energievoorziening in Europa
Volt benadrukt het belang van een betrouwbare, duurzame en betaalbare energievoorziening voor burgers en bedrijven. Door te investeren in een Europese Energie-unie en een mix van schone energiebronnen, wil Volt de leveringszekerheid en betrouwbaarheid van energie garanderen.
“Energie moet duurzaam, betrouwbaar en betaalbaar zijn. Daarom bouwen we aan een Europese Energie-unie: één sterk systeem voor duurzame energie, slimme energienetten en duidelijke regels.”
“Wind- en zonne-energie vormen de basis van een betrouwbare, betaalbare en klimaatneutrale energievoorziening.”
Transparantie en betrouwbaarheid van digitale infrastructuur en AI
Volt wil de betrouwbaarheid van digitale systemen en AI waarborgen door transparantie, open standaarden en het gebruik van betrouwbare data. Dit moet voorkomen dat burgers en bedrijven afhankelijk worden van onbetrouwbare of niet-transparante technologie.
“Als onderdeel van de strategie voor digitale autonomie worden de meest geavanceerde, transparante en betrouwbare AI-modellen ontwikkeld. De technologie wordt opgebouwd uit opensource-componenten en getraind met betrouwbare data van de overheid en de maatschappij.”
“Met de Digital Sovereignty Score maken we de digitale afhankelijkheid van overheden inzichtelijk.”
Betrouwbare en onafhankelijke informatievoorziening in de media
Volt ziet betrouwbare informatie als essentieel voor een goed functionerende democratie. Ze willen de toegang tot betrouwbare informatie waarborgen, desinformatie tegengaan en toezicht houden op online platforms.
“Media spelen een onmisbare rol in ons leven. Ze horen te zorgen voor goede en betrouwbare informatie.”
“We zorgen dat iedereen toegang heeft tot goede en betrouwbare informatie.”
“Ook online platforms moeten veilig, open en betrouwbaar zijn.”
Transparantie van algoritmes en digitale platformen
Volt wil dat online platformen transparant zijn over hun algoritmes en informatieverspreiding, zodat gebruikers kunnen vertrouwen op eerlijke en betrouwbare digitale diensten.
“Volt wil daarom dat platformbedrijven zoals Meta actief worden verplicht om transparantieregisters openbaar te maken over hoe hun algoritmen informatie verspreiden, welke moderatie plaatsvindt, en cijfers te publiceren over advertentie-inkomsten en -plaatsingen per categorie.”
“De overheid stelt minimumvoorwaarden op het gebied van algoritmische transparantie, zodat journalistieke inhoud niet systematisch wordt verdrongen door engagement-gedreven desinformatie.”
GroenLinks-PvdA ziet betrouwbaarheid als een kernwaarde voor overheid, zorg en politie: burgers moeten kunnen rekenen op een eerlijke, transparante en ondersteunende overheid en publieke sector. De partij wil het vertrouwen herstellen door minder controle en meer menselijkheid in sociale zekerheid, transparantie in de zorg, en een politie die voor iedereen een betrouwbare partner is. Concrete voorstellen zijn onder meer het schrappen van wantrouwende verplichtingen in de bijstand, het wettelijk verankeren van behoorlijk bestuur, en het bevorderen van vaste zorgteams.
Vertrouwen als uitgangspunt in sociale zekerheid
GroenLinks-PvdA wil af van een controlerende overheid en stelt vertrouwen in mensen centraal bij sociale voorzieningen. Dit moet leiden tot een toegankelijker en eerlijker sociaal vangnet, minder bureaucratie en het schrappen van wantrouwende verplichtingen.
“Het uitgangspunt is dat mensen willen bijdragen en meedoen, en dat de overheid hen daarin ondersteunt in plaats van tegenwerkt. We stellen vertrouwen boven wantrouwen en schrappen verplichtingen zoals de zoekplicht voor jongeren en de taaleis.”
“De huidige Participatiewet wordt vervangen door een nieuwe Wet op de bestaanszekerheid, die garandeert dat iedereen voldoende inkomen heeft om van te leven, en vertrekt vanuit vertrouwen in mensen.”
Transparantie en onafhankelijkheid in de zorg
De partij wil dat patiënten kunnen vertrouwen op de integriteit van zorgverleners en dat financiële prikkels of belangenverstrengeling worden uitgebannen. Transparantie over geldstromen en vaste zorgteams moeten het vertrouwen in de zorgsector vergroten.
“Patiënten moeten erop kunnen vertrouwen dat geneesmiddelen of hulpmiddelen die zij krijgen voorgeschreven alleen gekozen worden omdat ze de beste keuze zijn, en niet omdat er andere belangen spelen.”
“Zorg draait om vertrouwen en continuïteit – daar horen vaste zorgteams bij.”
“Er komt een transparantieregister voor financiële transacties tussen de farmaceutische industrie en zorgverleners. Zo maken we zichtbaar wat er aan wie en waarvoor wordt betaald.”
Betrouwbare en inclusieve politie
GroenLinks-PvdA benadrukt dat de politie voor alle groepen in de samenleving een betrouwbare partner moet zijn. Dit vereist het tegengaan van discriminatie en het bevorderen van inclusiviteit binnen het korps.
“De politie moet voor alle groepen in onze samenleving een betrouwbare partner zijn. Discriminatie van agenten onderling of richting burgers pakken we aan.”
Recht op behoorlijk bestuur en transparante overheid
De partij wil het recht op behoorlijk bestuur grondwettelijk verankeren en de overheid transparanter en kritischer maken. Dit moet het vertrouwen van burgers in de overheid herstellen en waarborgen dat besluiten eerlijk en uitlegbaar zijn.
“We verankeren het recht op behoorlijk bestuur in de Grondwet. Burgers krijgen het recht om bezwaar te maken bij een onafhankelijke instantie, inzage in hun eigen dossier, en duidelijke motivering van besluiten.”
“We geven ambtenaren ruimte om deel te nemen aan het publieke debat en hun mening vrij te uiten. Toezichthouders krijgen een sterkere, wettelijk verankerde positie om onafhankelijk te opereren.”
D66 ziet betrouwbaarheid als een kernwaarde voor de overheid en de democratie: burgers moeten kunnen rekenen op een eerlijke, transparante en toegankelijke overheid die haar beloften nakomt. De partij wil het vertrouwen herstellen door de menselijke maat terug te brengen, regels te versimpelen, en openheid te waarborgen, onder andere via een moderne Belastingdienst en begrijpelijke communicatie. D66 koppelt betrouwbaarheid aan concrete hervormingen in de overheid, het belastingstelsel en de media.
Sterke, transparante en betrouwbare overheid
D66 stelt dat een betrouwbare overheid essentieel is om het vertrouwen van burgers te herstellen, zeker na recente schandalen en falend beleid. De partij wil af van onmogelijke beloftes, uitbesteding aan consultants en ondoorzichtige regels, en kiest voor openheid, uitvoeringskracht en begrijpelijke communicatie.
“We kunnen alle grote uitdagingen waar Nederland voor staat, alleen het hoofd bieden met een sterke, krachtige en betrouwbare overheid.”
“We bouwen een overheid die open en transparant is, met meer kennis en uitvoeringskracht, en minder verstikkende regels. We herstellen het vertrouwen van mensen in de overheid, door eerst vertrouwen te geven.”
Menselijke maat en recht op vergissen bij de overheid
D66 erkent dat het vertrouwen in de overheid is geschaad door onder andere de toeslagenaffaire. Om betrouwbaarheid te herstellen, wil de partij de menselijke maat terugbrengen, het recht op vergissen wettelijk vastleggen, en voorkomen dat de overheid tegen haar eigen burgers in beroep gaat.
“Vertrouwen terugwinnen vraagt naast daadkracht ook menselijkheid. Daarom brengen we de menselijke maat terug bij de overheid. Mensen krijgen het recht om zich te vergissen. De overheid gaat niet meer in hoger beroep tegen haar eigen inwoners.”
Betrouwbare en toegankelijke informatievoorziening
D66 koppelt betrouwbaarheid ook aan de beschikbaarheid van betrouwbare informatie via de media. De partij investeert in een sterke publieke omroep en bestrijdt desinformatie, omdat zonder betrouwbare media het vertrouwen verdwijnt.
Modernisering Belastingdienst voor betrouwbare uitvoering
D66 ziet de gebrekkige uitvoering van de Belastingdienst als een bedreiging voor de betrouwbaarheid van de overheid. De partij wil daarom een volledig nieuw, modern systeem bouwen (Belastingdienst 2.0) om hervormingen mogelijk te maken en fouten te voorkomen.
“De Belastingdienst wordt geplaagd door organisatorische en IT-problemen. Daardoor komen hervormingen van het belastingstelsel nauwelijks van de grond. Gewenste aanpassingen kunnen niet doorgevoerd worden. Liever dan blijven doormodderen met de huidige, verouderde ICT, bouwt D66 daarom een nieuw, modern systeem naast het huidige systeem: een Belastingdienst 2.0.”
Openheid en transparantie als norm
D66 beschouwt openheid als een voorwaarde voor betrouwbaarheid, vooral om corruptie en belangenverstrengeling tegen te gaan. De partij wil meer inzicht geven in politieke beïnvloeding en openheid als norm bij de overheid.
“Openheid moet daarom de norm zijn bij de overheid. We geven ook meer inzicht in pogingen om politieke besluitvorming te beïnvloeden.”
JA21 beschouwt betrouwbaarheid als een kernwaarde voor zowel de overheid als essentiële voorzieningen zoals energie. De partij pleit voor een overheid die haar kerntaken zichtbaar en voorspelbaar uitvoert, en voor een energievoorziening die betaalbaar en betrouwbaar is, met kernenergie als speerpunt. JA21 wil zo het vertrouwen van burgers herstellen en voorkomen dat Nederland afhankelijk wordt van onzekere alternatieven.
Overheid moet betrouwbaar en voorspelbaar zijn
JA21 ziet een afnemend vertrouwen in de overheid door onvoorspelbaar beleid en het niet nakomen van kerntaken. De partij wil dat de overheid zich beperkt tot haar kerntaken en daar krachtig en voorspelbaar op inzet, zodat burgers weer kunnen rekenen op een betrouwbare overheid.
“JA21 wil een overheid die zich beperkt tot haar kerntaken, maar daar dan ook krachtig op inzet.”
“Stabiel en voorspelbaar begrotingsbeleid met helderheid voor burgers, bedrijven en investeerders. Geen terugwerkende kracht en geen plotselinge stelselwijzigingen. We hanteren heldere spelregels vooraf over hoe wordt omgegaan met mee- en tegenvallers.”
Energievoorziening gebaseerd op betrouwbaarheid en betaalbaarheid
JA21 stelt dat de energietransitie de betrouwbaarheid van het Nederlandse energiesysteem onder druk zet. De partij kiest daarom expliciet voor kernenergie en het behoud van fossiele infrastructuur zolang alternatieven niet volwaardig zijn, om leveringszekerheid en voorspelbare kosten te garanderen.
“Het Nederlandse energie- en klimaatbeleid moet gebaseerd zijn op betrouwbaarheid en betaalbaarheid. Maar onze energie is niet meer betaalbaar en niet meer betrouwbaar.”
“De balans weer terug: een energiesysteem gebaseerd op betrouwbaarheid en betaalbaarheid.”
“Onze energiesector beschermen door in te zetten op betaalbare en betrouwbare kernenergie.”
“Onze betrouwbare fossiele infrastructuur behouden: kolen- en aardgascentrales niet sluiten.”
“We moeten erkennen dat duurzame energie nog geen volwaardig alternatief is voor energie opgewekt door fossiele brandstof, en dat het versneld loslaten van fossiele brandstoffen grote effecten heeft voor de betrouwbaarheid en de betaalbaarheid van ons energienet.”
NSC ziet betrouwbaarheid als een kernprobleem van de overheid en wil deze herstellen door meer transparantie, betere uitvoering en duidelijke verantwoording. Ze stellen concrete maatregelen voor zoals het verbeteren van de uitvoering van sociale zekerheid, het transparanter maken van overheidsfinanciën, en het hervormen van toezicht en algoritmegebruik. De partij koppelt betrouwbaarheid direct aan het vertrouwen van burgers in de overheid en het voorkomen van schandalen zoals het toeslagenschandaal.
Betrouwbare en transparante overheid als basis
NSC stelt dat het gebrek aan betrouwbaarheid bij de overheid heeft geleid tot maatschappelijke problemen en wantrouwen. Ze willen een cultuurverandering en concrete hervormingen om de overheid weer betrouwbaar te maken, met meer aandacht voor burgers en minder voor abstracte modellen of belangenorganisaties.
“Het ontbreekt aan slagkracht en betrouwbaarheid bij de overheid. We vechten daarom voor verandering, een betere en betrouwbare overheid.”
“We zetten daarom stappen naar een betrouwbare overheid en een nieuwe cultuur.”
“Een betrouwbare overheid en nieuwe politieke cultuur zijn nodig om onze problemen met bestaanszekerheid, weerbaarheid en migratie op te lossen.”
Verbeteren van de uitvoering en dienstverlening
NSC benadrukt dat een betrouwbare uitvoering essentieel is voor het functioneren van de sociale zekerheid en het vertrouwen van burgers. Ze willen dat burgers altijd recht hebben op persoonlijk contact en duidelijke toelichting bij besluiten van de overheid.
“Een betrouwbare uitvoering is essentieel voor het functioneren van de sociale zekerheid. Burgers moeten bij elk besluit (beschikking) van de overheid recht hebben op persoonlijk contact met de overheid, per e-mail, telefonisch of in persoon, inclusief een duidelijke toelichting.”
Transparantie en betrouwbaarheid in overheidsfinanciën
NSC stelt dat begrotingen vaak niet betrouwbaar zijn en dat dit leidt tot uitstel van investeringen. Ze willen meer transparantie, betrouwbaarheid en slagkracht in de overheidsfinanciën.
“Te vaak bleken begrotingen achteraf niet betrouwbaar, met als gevolg dat belangrijke investeringen onnodig werden uitgesteld. Daarom nemen we maatregelen voor meer transparantie, betrouwbaarheid en slagkracht in de overheidsfinanciën.”
Hervormen van toezicht en verantwoording
De partij wil dat uitvoeringsorganisaties en toezichthouders transparanter en beter verantwoordbaar worden, met duidelijke toezichtstructuren en publieke verantwoording, om zo de betrouwbaarheid van de overheid te vergroten.
“Deze ondoorzichtige positie past niet bij de norm van een betrouwbare en verantwoordbare overheid. Daarom wordt het Inlichtingenbureau omgevormd tot een publieke uitvoeringsorganisatie onder het Ministerie van Sociale Zaken, met duidelijke toezichtstructuren en publieke verantwoording over het gebruik van algoritmen en modellen.”
Wetenschappelijke standaard en transparantie bij algoritmen
NSC wil het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid aan strenge, transparante standaarden onderwerpen om fouten en discriminatie te voorkomen, wat bijdraagt aan de betrouwbaarheid van overheidsbesluiten.
“We willen daarom een verplichte wetenschappelijke standaard voor het gebruik van modellen en algoritmen door de overheid. Deze standaarden moeten openbaar en navolgbaar zijn.”
Het CDA benadrukt het belang van een betrouwbare overheid die voorspelbaar, eerlijk en dienstbaar is aan de samenleving. Ze willen teleurstellingen voorkomen door realistische ambities te stellen, voorspelbaar beleid te voeren en regels en afspraken meerjarig en betrouwbaar te maken. Concrete voorstellen zijn onder andere het versterken van de financiële stabiliteit van de overheid, het verminderen van verantwoordingsdruk en het waarborgen van betrouwbare afspraken tussen verschillende bestuurslagen.
Realistische ambities en voorspelbaar beleid
Het CDA stelt dat betrouwbaarheid van de overheid vraagt om realistische doelen, voorspelbaar beleid en het voorkomen van teleurstellingen. Dit moet het vertrouwen van burgers herstellen en de overheid dienstbaar maken aan de samenleving.
“Niet alles kan nu en tegelijk. Daar moeten we eerlijk over zijn en daarom zijn we realistisch in onze ambities. Juist om teleurstellingen achteraf te voorkomen.”
“We staan voor een betrouwbare overheid waarbij onze begroting rust, reinheid en regelmaat uitstraalt met voorspelbaar beleid, lastenbeeld en regelingen.”
“Op deze manier voorkomen we teleurstelling en werken we aan een betrouwbare overheid ten dienste van de samenleving.”
Meerjarige en betrouwbare afspraken tussen overheden
Het CDA wil dat regels en financiële afspraken tussen het Rijk en decentrale overheden meerjarig en betrouwbaar zijn, zodat lokale overheden hun taken goed kunnen uitvoeren en burgers op de overheid kunnen rekenen.
“Regels en financiële afspraken moeten meerjarig en betrouwbaar zijn.”
Herstel van vertrouwen na vertrouwensbreuken
Het CDA erkent dat het vertrouwen in de overheid is geschaad door eerdere fouten en wil dit herstellen door de overheid weer stevig te verankeren in de samenleving en te sturen op basis van vertrouwen in plaats van overregulering.
“De afgelopen jaren is het vertrouwen in de overheid gedaald. Door politieke keuzes heeft de overheid haar basistaken verwaarloosd. Daarbovenop stuurt de overheid met een veelheid van regels in plaats van op basis van vertrouwen.”
“Op andere onderwerpen heeft de overheid zelf een vertrouwensbreuk veroorzaakt, zoals bij het toeslagenschandaal en de winning van het gas in Groningen.”
De ChristenUnie ziet betrouwbaarheid als een kernwaarde voor de overheid: wetten en beleid moeten transparant, begrijpelijk en uitvoerbaar zijn, zodat burgers op de overheid kunnen vertrouwen. Ze pleiten voor vereenvoudiging van regels, transparantie in besluitvorming, en een dienstbare overheid die rekenschap geeft van haar handelen. Concrete voorstellen zijn onder meer jaarlijkse vereenvoudiging van wetgeving, transparante communicatie over beleid, en het centraal stellen van vertrouwen in plaats van wantrouwen in sociale zekerheid en zorg.
Jaarlijkse vereenvoudiging en transparantie van beleid
De ChristenUnie wil de betrouwbaarheid van de overheid vergroten door wet- en regelgeving jaarlijks te vereenvoudigen en transparant te communiceren over de gevolgen van beleid. Dit moet het vertrouwen van burgers herstellen en de uitvoerbaarheid van beleid verbeteren.
“We introduceren een jaarlijkse vereenvoudigingsdag en verplichten de regering om elk jaar een pakket met kleinere vereenvoudigingen van het regelwoud, de fiscaliteit en de sociale zekerheid uit te werken en door te voeren.”
“De ChristenUnie staat voor transparante en verstandige politiek. Daarom laten we onze keuzes in kaart brengen door de onafhankelijke experts van het CPB. In deze doorrekening is gedetailleerd te zien wat de gevolgen zijn van ons programma...”
Dienstbare en betrouwbare overheid als hoeder van recht
De partij benadrukt dat de overheid betrouwbaar moet zijn door kwalitatief degelijke wetgeving te maken, rekenschap te geven van grondrechten, en stabiele rechtshandhaving te bieden. Dit is essentieel voor het vertrouwen van burgers in de rechtsstaat.
“Dit vraagt een betrouwbare overheid die kwalitatief degelijke wetgeving maakt en daarbij rekenschap geeft van de kaders van grondrechten, mensenrechten en andere fundamentele waarborgen.”
Vertrouwen centraal in sociale zekerheid en zorg
De ChristenUnie wil af van een systeem gebaseerd op wantrouwen en bureaucratie, en pleit voor vertrouwen in burgers en professionals. Dit moet leiden tot een menselijker, eenvoudiger en eerlijker sociaal stelsel en zorgsysteem.
“Naar een sociale zekerheid gebaseerd op een realistisch mensbeeld, waarin niet wantrouwen, maar vertrouwen centraal staat.”
“Wij kiezen voor vertrouwen in professionals en zetten registraties alleen in voor noodzakelijke sturing op hoofdlijnen.”
“Het persoonsgebonden budget (pgb) blijft in stand, omdat het een middel is om met eigen regie en op basis van vertrouwen passende zorg te realiseren.”
50PLUS koppelt betrouwbaarheid vooral aan transparantie, controleerbaarheid en bescherming van rechten, met name rond pensioenen en digitale veiligheid. De partij wil dat burgers, vooral ouderen, kunnen vertrouwen op eerlijke uitvoering van beleid en duidelijke inspraak, en dat hun belangen aantoonbaar worden beschermd. Concrete voorstellen zijn onder meer het wettelijk vastleggen van inspraak en controle bij pensioenen en het waarborgen van digitale veiligheid en privacy.
Transparantie en controleerbaarheid bij pensioenen
50PLUS ziet betrouwbaarheid als het waarborgen van transparantie en controleerbaarheid in het pensioenstelsel, zodat deelnemers kunnen nagaan of hun rechten eerlijk worden behandeld. Dit moet wettelijk worden vastgelegd en gepaard gaan met duidelijke communicatie en inspraak.
“Pensioenfondsen verstrekken deelnemers en gepensioneerden rechtsgeldige documenten waarmee zij kunnen controleren of het invaren correct en eerlijk verloopt.”
“Inspraak van deelnemers en gepensioneerden voor de overgang naar het nieuwe stelsel wordt goed geregeld.”
“Communicatie van pensioenfondsen naar deelnemers en gepensioneerden verbeteren.”
Digitale veiligheid en bescherming tegen oplichting
Betrouwbaarheid betekent voor 50PLUS ook dat burgers kunnen rekenen op bescherming tegen digitale bedreigingen en oplichting, met duidelijke waarborgen voor privacy en toegankelijkheid. Dit is essentieel om het vertrouwen in digitale overheidsdiensten en de samenleving te behouden.
DENK koppelt betrouwbaarheid van de overheid direct aan eerlijkheid, gelijke behandeling en het voorkomen van discriminatie. Hun belangrijkste voorstellen zijn het investeren in een menswaardige, niet-discriminerende overheid en het versterken van rechtsbescherming en toezicht, zodat burgers kunnen vertrouwen op eerlijke en transparante besluitvorming.
Investeren in een eerlijke en niet-discriminerende overheid
DENK stelt dat betrouwbaarheid van de overheid alleen mogelijk is als burgers eerlijk behandeld worden en de overheid nooit discrimineert. Ze willen investeren in instituties van de rechtsstaat, regels schrappen die de overheid tegenover burgers plaatsen, en gelijke behandeling als leidend principe hanteren. Dit moet het vertrouwen in de overheid herstellen en haar betrouwbaarheid vergroten.
“Mensen vertrouwen de overheid pas als zij zien dat zij eerlijk behandeld worden. DENK wil de komende periode krachtig inzetten op een overheid die menswaardig is en op een sterke rechtsstaat. Wij willen een overheid die nooit discrimineert en die nooit met mensen afrekent omdat ze een foutje hebben gemaakt.”
“Gelijke behandeling van alle Nederlanders wordt leidend in alles wat de overheid doet. Dat is de overheid waar DENK voor staat.”
Versterken van rechtsbescherming en toezicht
Om de betrouwbaarheid van de overheid te waarborgen, wil DENK structureel investeren in rechtsbescherming en onafhankelijke toezichthouders. Ze pleiten voor begrijpelijke en transparante besluitvorming, het verplicht vermelden van risicomodellen, en het versterken van instanties als de Ombudsman en de Autoriteit Persoonsgegevens.
“Toezichthouders die mensen beschermen worden versterkt. Hieronder vallen in ieder geval de Ombudsman en de Autoriteit Persoonsgegevens.”
“De overheid wordt wettelijk verplicht om besluiten over mensen beter uit te leggen en begrijpelijk te maken. Bij ieder besluit wordt het vermeld indien er een risicomodel is toegepast.”
Overheid moet uitgaan van vertrouwen in burgers
DENK vindt dat de overheid burgers in de basis moet vertrouwen, in plaats van wantrouwen als uitgangspunt te nemen. Dit betekent dat nieuwe wetgeving getoetst wordt op gevolgen voor mensen, de menselijke maat verplicht wordt ingebouwd, en harde regels die burgers benadelen worden afgeschaft.
“De overheid moet opnieuw uitgaan van vertrouwen in mensen. Er moet een grondige toetsing komen op de gevolgen die nieuwe wetsvoorstellen op mensen hebben. De menselijke maat wordt verplicht ingebouwd in wetgeving en harde regels die mensen benadelen worden afgeschaft.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) ziet betrouwbaarheid als een kernwaarde voor overheid en beleid, waarbij transparantie, wetenschappelijke onderbouwing en duidelijke communicatie centraal staan. Ze pleiten voor strengere eisen aan de betrouwbaarheid van beleid, informatievoorziening en digitale systemen, ondersteund door onafhankelijke controle en toetsing. De partij wil zo het vertrouwen van burgers in de overheid herstellen en waarborgen dat publieke middelen en technologieën daadwerkelijk het algemeen belang dienen.
Beleid moet betrouwbaar, effectief en toetsbaar zijn
PvdD benadrukt dat beleid alleen betrouwbaar is als het gebaseerd is op wetenschappelijke onderbouwing, transparantie en toetsbaarheid, met expliciete aandacht voor het voorkomen van beïnvloeding door economische belangen. Dit moet het vertrouwen van burgers in de overheid herstellen en garanderen dat beleid het welzijn van mens, dier en natuur dient.
“Beleid moet betrouwbaar, effectief en toetsbaar zijn. We verankeren wetenschappelijke onderbouwing, fact checking, kennisdeling en evaluatie als vast onderdeel van iedere beleidscyclus.”
“Daarbij wordt kritisch gekeken naar onderzoek dat, gefinancierd door economische belangen, bedoeld is om twijfel te zaaien, bijvoorbeeld over de schadelijkheid van producten.”
Transparante en betrouwbare overheidscommunicatie
De partij vindt dat burgers recht hebben op duidelijke, betrouwbare en toegankelijke informatie van de overheid en publieke instellingen. Dit is essentieel om het vertrouwen in de overheid te herstellen en burgers in staat te stellen hun rechten uit te oefenen.
“De overheid is transparant over de totstandkoming van beleid. Burgers krijgen duidelijke en betrouwbare informatie van overheidsdiensten en bedrijven die publiek geld uitgeven.”
Strenge eisen aan betrouwbaarheid van digitale systemen en AI
PvdD stelt dat digitale systemen en AI-toepassingen alleen mogen worden ingezet als ze aantoonbaar betrouwbaar, ethisch verantwoord en transparant zijn. Dit is noodzakelijk om misleiding, discriminatie en maatschappelijke schade te voorkomen.
“Daarom moet het voor gebruikers altijd duidelijk zijn dat AI-antwoorden onjuist kunnen zijn. Transparantie over onzekerheid is essentieel om misleiding en maatschappelijke schade te voorkomen.”
“Alle AI-systemen die invloed hebben op mensenlevens... worden aan de voorkant ontworpen en later getoetst op beheersbaarheid, ethiek, lichamelijke integriteit en privacy. Deze systemen moeten aantoonbaar anti-discriminatoir zijn.”
De SP koppelt betrouwbaarheid vooral aan een eerlijke, transparante en dienstbare overheid die mensen centraal stelt en politieke integriteit waarborgt. Ze willen het vertrouwen herstellen door transparantie, het tegengaan van belangenverstrengeling, en het terugdringen van bureaucratie en wantrouwen. Concrete voorstellen zijn onder meer een verplicht lobbyregister, verbod op draaideurfuncties, transparante besluitvorming, en het recht op menselijk contact met de overheid.
Transparante en integere overheid
De SP ziet betrouwbaarheid als een kwestie van politieke integriteit en transparantie, om te voorkomen dat macht en geld de democratie beïnvloeden. Ze willen dat burgers kunnen vertrouwen op eerlijke besluitvorming en dat politici en bestuurders hun belangen inzichtelijk maken.
“Kabinet en Kamer moeten te vertrouwen zijn. Belangenverstrengeling of de schijn daarvan moet worden tegengegaan. Door transparantie verplicht te stellen voorkomen we dat het grote geld politieke invloed koopt in ons land. Dat bereiken we onder andere door een verplicht lobbyregister en een verbod op draaideurfuncties. Bij aantreden moeten ministers en staatssecretarissen inzicht geven over hun zakelijke belangen. Voor Tweede Kamerleden komt er een verbod op commerciële nevenfuncties en moeten ook zij inzicht geven in hun zakelijke belangen. Zij dienen enkel het belang van de mensen.”
Transparante en toegankelijke besluitvorming
De SP verbindt betrouwbaarheid aan een overheid die haar beleid en besluiten actief openbaar maakt en laagdrempelig contact mogelijk maakt. Dit moet burgers en journalisten in staat stellen de overheid te controleren en vertrouwen te herstellen.
“De overheid is altijd transparant. Besluitvorming en beleid moeten transparant zijn. Alle overheden maken hun documenten actief openbaar tenzij er een uitzonderlijke reden is om het geheim te houden. De Wet Open Overheid wordt binnen de vastgestelde normen uitgevoerd, zodat onze inwoners en journalisten de overheid goed kunnen controleren.”
Dienstbare overheid met menselijke maat
De SP stelt dat betrouwbaarheid ook betekent dat de overheid mensen centraal stelt, niet protocollen of algoritmes. Ambtenaren moeten tijd en ruimte krijgen om mensen persoonlijk te begeleiden, en burgers moeten altijd met een mens kunnen spreken over hun zaak.
“De overheid is altijd een mens. In het contact met je overheid krijg je het recht om een mens te spreken over jouw zaak en word je nooit overgeleverd aan een digitaal systeem of algoritmische besluitvorming. Deze ambtenaar kan diens besluit altijd uitleggen. Als er iets mis gaat, dan volgt een gesprek en begeleidt deze persoon je naar een oplossing.”
Minder bureaucratie, meer vertrouwen in vakmensen
De SP wil af van een wantrouwende, controlerende overheid en pleit voor minder managementlagen en meer vertrouwen in de kennis en kunde van ambtenaren. Dit moet de betrouwbaarheid van de overheid vergroten door de menselijke maat terug te brengen.
“Van wantrouwende overheid naar overheid van ons allen. De overheid moet een bondgenoot van mensen worden in plaats van wantrouwende controleur. Onze overheid wordt eerlijk en transparant. De menselijke maat staat voorop.”
“Een dienstbare overheid is een kleinere overheid. De overheid moet mensen dienen en geen protocollen. Overbodige managementlagen maken de overheid ingewikkelder en duurder, tegelijkertijd loopt de uitvoering vast. Daarom stoppen we met het New Public Managementdenken en geven vertrouwen aan vakmensen.”
BVNL ziet betrouwbaarheid van de overheid als essentieel en pleit voor een kleine, transparante en efficiënte overheid die dienstbaar is aan de burger. Ze willen dit waarborgen door concrete maatregelen zoals transparantie, strenge verantwoordingsmechanismen, en het beschermen van privacy en digitale veiligheid. BVNL koppelt betrouwbaarheid direct aan minimale overheidsbemoeienis, duidelijke regels en het veiligstellen van rechten en gegevens van burgers.
Kleine, transparante en dienstbare overheid
BVNL stelt dat een betrouwbare overheid klein, transparant en efficiënt moet zijn, met een terughoudende rol in het leven van burgers. Dit moet het vertrouwen van burgers in de overheid vergroten en voorkomen dat de overheid haar macht misbruikt of inefficiënt wordt.
Transparantie en verantwoordingsmechanismen voor digitale betrouwbaarheid
BVNL verbindt betrouwbaarheid expliciet aan digitale veiligheid en privacy. Ze willen dat digitale systemen veilig en betrouwbaar zijn, ondersteund door transparantie en verantwoordingsmechanismen, zodat burgers kunnen vertrouwen op de bescherming van hun gegevens.
“Wij willen strengere controles op het verzamelen en gebruiken van persoonsgegevens, en ervoor zorgen dat digitale systemen veilig en betrouwbaar zijn. Dit alles moet worden ondersteund door transparantie en verantwoordingsmechanismen, zodat burgers erop kunnen vertrouwen dat hun gegevens veilig zijn.”
Betrouwbaarheid als basis voor lange termijn stabiliteit
BVNL koppelt betrouwbaarheid aan stabiliteit en voorspelbaarheid van beleid, zodat mensen en bedrijven op de overheid kunnen vertrouwen voor de lange termijn.
“De overheid moet betrouwbaar en stabiel zijn en zaken voor de lange termijn veiligstellen, zodat mensen en bedrijven daar op kunnen vertrouwen.”
FVD benadrukt het belang van betrouwbare energievoorziening en betrouwbare digitale overheidssystemen. Hun kernvoorstellen zijn het herstellen van betaalbare, stabiele energie uit traditionele bronnen en het moderniseren van overheidssystemen zodat deze eindelijk betrouwbaar functioneren. De partij positioneert betrouwbaarheid als essentieel voor welvaart, veiligheid en vertrouwen in de overheid.
Betaalbare en betrouwbare energie uit traditionele bronnen
FVD stelt dat de welvaart en levensverwachting in Nederland te danken zijn aan betrouwbare energie uit kolen, olie en gas. Zij verwerpen het huidige beleid dat volgens hen energie duurder en onbetrouwbaarder maakt, en willen terug naar een stabiele energievoorziening als basis voor economische zekerheid.
“De kwaliteit van leven en de levensverwachting zijn de afgelopen 150 jaar spectaculair gestegen dankzij betrouwbare en goedkope energie uit kolen, olie en gas.”
“het huidige klimaat- en energiebeleid maakt energie duurder, onbetrouwbaarder en instabieler.”
“beleid weer wordt gericht op betaalbaarheid en betrouwbaarheid van energie.”
Overheidssystemen moderniseren voor betrouwbare dienstverlening
FVD signaleert dat digitale systemen van de overheid vaak niet goed functioneren, wat leidt tot onzekerheid en frustratie bij burgers. Zij willen deze systemen moderniseren zodat de overheid betrouwbaar wordt in haar dienstverlening.
“We dwingen de overheid haar digitale systemen zoals Belastingdienst en UWV te moderniseren, zodat ze eindelijk betrouwbaar functioneren.”
BIJ1 koppelt betrouwbaarheid vooral aan het functioneren van publieke voorzieningen en de overheid, met nadruk op transparantie, uniforme uitvoering en het herstellen van vertrouwen na schandalen. Hun belangrijkste voorstellen richten zich op het investeren in betrouwbaar openbaar vervoer en het verbeteren van de afhandeling van het toeslagenschandaal door heldere, uniforme procedures en meer regie voor de burger. De kern van hun visie is dat betrouwbare publieke diensten en een voorspelbare overheid essentieel zijn voor sociale rechtvaardigheid en het herstel van vertrouwen in de politiek.
Investeren in betrouwbaar openbaar vervoer
BIJ1 ziet betrouwbaar openbaar vervoer als een basisvoorwaarde voor een eerlijke samenleving en als een concrete uiting van overheidsbetrouwbaarheid. Door te investeren in infrastructuur en het terugdraaien van bezuinigingen wil de partij het vertrouwen in publieke diensten herstellen en garanderen dat burgers kunnen rekenen op goed functionerend vervoer.
“We investeren in betrouwbaar, goed bereikbaar en gratis openbaar vervoer (ov). Met extra aandacht voor verbeterde infrastructuur buiten de Randstad - de 4 grote steden. Alle bezuinigingen op het ov draaien we direct terug.”
Uniforme en transparante afhandeling van hersteloperaties
Naar aanleiding van het toeslagenschandaal pleit BIJ1 voor een uniforme, transparante en voorspelbare aanpak bij hersteloperaties. Dit moet inconsistenties en onzekerheid voor burgers voorkomen en het vertrouwen in de overheid herstellen, door duidelijke procedures en meer regie voor de burger.
“Beide voortgangsrapportages↗ en het Rekenkameronderzoek↗ concluderen dat alle betrokken partijen baat hebben bij het hanteren van één uniforme werkwijze in de afhandeling van het herstelproces. Vooral de gedupeerden. Wij kiezen voor deze werkwijze en maken prioriteit van de menselijke maat↗ in de uitvoering van de wet. De burger krijgt meer regie over de aanpak en uitvoering van de hersteloperatie.”
De PVV koppelt betrouwbaarheid vooral aan het functioneren van publieke diensten en het tegengaan van fraude en misbruik. Zij willen dat zorggeld en belastinggeld daadwerkelijk terechtkomen waar het hoort, en dat publieke voorzieningen zoals de zorg en het openbaar vervoer hun kerntaken betrouwbaar uitvoeren. Concrete voorstellen zijn het hard aanpakken van fraude in de zorg en het eisen van betere prestaties van de NS.
Harder optreden tegen fraude in de zorg
De PVV ziet het bestrijden van fraude als essentieel voor de betrouwbaarheid van de zorgsector. Door fraudeurs streng aan te pakken en boetes terug te laten vloeien naar de zorg, wil de partij garanderen dat zorggeld daadwerkelijk aan zorg wordt besteed en niet verdwijnt.
“Jaarlijks verdwijnt ongeveer € 10 miljard van ons zorggeld naar fraudeurs. Hierdoor stijgen de zorgkosten én de premies. Fraude pakken we keihard aan: opsporing en straffen. De opbrengsten van boetes worden weer aan de zorg besteed.”
Publieke diensten moeten hun kerntaken betrouwbaar uitvoeren
De PVV benadrukt dat publieke diensten, zoals de NS, hun kerntaken betrouwbaar moeten uitvoeren. Zij hekelen het falen van de NS en eisen dat deze dienst voldoende treinen met zitplaatsen op tijd laat rijden, zodat burgers kunnen rekenen op goed functionerend openbaar vervoer.
“De NS moet doen wat ze moet doen: genoeg treinen met voldoende zitplaatsen op tijd laten rijden – ook zeker in de spits!”