Verkiezingsprogramma's 2025 overaruba
BIJ1 pleit voor een radicaal gelijkwaardige relatie tussen Nederland en Aruba, waarbij herstel van koloniale schade, versterking van autonomie en financiële verantwoordelijkheid van Nederland centraal staan. De partij wil dat Aruba zelf beslist over beleid en uitvoering, terwijl Nederland ondersteunt zonder voorwaarden en investeert in armoedebestrijding, onderwijs en democratische gelijkwaardigheid. BIJ1 benadrukt het belang van antiracisme, dekolonisatie en het loslaten van westerse bestuurlijke eisen in de relatie met Aruba.
Herstel van koloniale schade en financiële verantwoordelijkheid
BIJ1 erkent de koloniale geschiedenis en wil dat Nederland verantwoordelijkheid neemt voor het herstel van schade, onder meer door financiële steun zonder voorwaarden en investeringen in onderwijs en armoedebestrijding op Aruba. De partij vindt dat Nederland moet ondersteunen waar gewenst, maar niet mag dicteren.
“Nederland heeft daarbij de plicht om, waar gewenst, de eilanden te ondersteunen zonder voorwaarden.”
“Er komt extra aandacht voor mensen met een minimuminkomen of minder bestaansminima en armoedebestrijding op Aruba, Curaçao en Sint Maarten. Nederland neemt de financiële verantwoordelijkheid, maar de overheden van de eilanden beslissen over de uitvoering.”
“Nederland doet op korte termijn grote investeringen in de onderwijssystemen op de eilanden.”
Versterken van autonomie en gelijkwaardigheid
BIJ1 wil de autonomie van Aruba behouden en versterken, waarbij Nederland niet langer bestuurlijke eisen oplegt en alle landen binnen het Koninkrijk een gelijke stem krijgen. Het Statuut moet worden hervormd zodat daadwerkelijke gelijkwaardigheid centraal staat.
“De onafhankelijkheid van de overheden van Aruba, Curaçao en Sint Maarten wordt behouden en versterkt. Nederland dicteert niet meer hoe de eilanden bestuurd moeten worden. Westerse bestuurlijke eisen worden losgelaten.”
“Het uitgangspunt wordt een nieuw Statuut waar daadwerkelijke gelijkwaardigheid centraal staat.”
“Alle parlementen in Nederland krijgen evenveel macht om wetsvoorstellen voor rijkswetten in te dienen. Deze worden voortaan in alle parlementen van de betrokken landen goedgekeurd.”
Antiracisme en dekolonisatie als basis voor samenwerking
BIJ1 stelt dat samenwerking met Aruba gebaseerd moet zijn op antiracisme en dekolonisatie, met specifieke trainingen voor Nederlandse ambtenaren en ruimte voor Caribische perspectieven in beleid en onderwijs.
“Bewindslieden en ambtenaren die met Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, Statia of Sint Maarten te maken hebben, krijgen training met antiracisme en dekoloniseren als basis.”
“Het ministerie van Binnenlandse Zaken moet actief dekoloniaal en antiracistisch beleid voeren.”
“De eilanden krijgen bij het ontwikkelen van het onderwijs alle ruimte om ook Caribische, Zuid-Amerikaanse en Pan-Afrikaanse perspectieven op onderwijs mee te nemen.”
D66 ziet Aruba als volwaardig onderdeel van het Koninkrijk en benadrukt gelijke rechten, bestaanszekerheid en betrokkenheid bij democratische processen. De partij wil investeren in een groene economie, onderwijs en het aanpakken van armoede en klimaatverandering op Aruba, en de drempel verlagen voor Arubanen om te stemmen bij Europese verkiezingen. D66 koppelt deze inzet aan erkenning van het gedeelde slavernijverleden en het bouwen aan betere relaties binnen het Koninkrijk.
Investeren in bestaanszekerheid, groene economie en onderwijs op Aruba
D66 wil dat inwoners van Aruba gelijke bestaanszekerheid hebben en investeert in een groene economie en kansengelijkheid via onderwijs. Dit beleid is bedoeld om armoede en de gevolgen van klimaatverandering tegen te gaan, en is gekoppeld aan het streven naar gelijke behandeling van Caribisch Nederland en Europees Nederland, tenzij er zwaarwegende redenen zijn om af te wijken.
“Wij zijn één Koninkrijk, waar iedereen meedoet en elke stem telt. Inwoners van Aruba, Curaçao, Sint-Maarten, Bonaire, Sint-Eustatius en Saba hebben recht op een leven met bestaanszekerheid, vrij van armoede en van de dreiging van klimaatverandering.”
“In het Caribisch deel van het Koninkrijk investeren we in een groene economie, een thuis voor iedereen en onderwijs als de motor voor kansengelijkheid. Het uitgangspunt blijft dat nieuw beleid in Europees Nederland ook geldt voor Caribisch Nederland, tenzij er goede redenen zijn om daarvan af te wijken.”
Lagere drempel voor Arubanen bij Europese verkiezingen
D66 wil dat alle inwoners van het Koninkrijk, inclusief die op Aruba, makkelijker kunnen deelnemen aan de Europese democratie. Dit moet de betrokkenheid vergroten en de gelijkwaardigheid binnen het Koninkrijk versterken.
“We verlagen de drempel voor de inwoners van Curaçao, Aruba en Sint-Maarten om te stemmen bij de Europese verkiezingen.”
Erkenning slavernijverleden als basis voor betere relaties
D66 verbindt de erkenning van het gedeelde slavernijverleden expliciet aan de toekomst en samenwerking binnen het Koninkrijk, waaronder met Aruba. Dit is bedoeld om maatschappelijke bewustwording te vergroten en de relatie tussen Nederland en Aruba te verbeteren.
“De erkenning van ons gedeelde verleden vormt de basis voor onze gezamenlijke toekomst. Geen punt, maar een komma. Dat was de belofte van het Nederlandse kabinet bij het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden. Een belofte die D66 centraal stelt in het bouwen aan betere relaties binnen het Koninkrijk.”
“Samen met de zes Caribische eilanden blijven wij werken aan maatschappelijke bewustwording over het slavernijverleden en de doorwerking daarvan.”
BVNL noemt Aruba niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar adresseert Caribisch Nederland in bredere zin. De partij wil de sociale voorzieningen op de eilanden gelijktrekken met Nederland en pleit voor meer aandacht vanuit Nederland voor armoede en veiligheid, met concrete voorstellen voor kustbescherming en criminaliteitsbestrijding. Specifiek beleid of standpunten over Aruba ontbreken.
Gelijke sociale voorzieningen voor Caribisch Nederland
BVNL erkent de armoede- en veiligheidsproblemen op de Caribische eilanden en vindt dat Nederland meer verantwoordelijkheid moet nemen. De partij stelt voor om de AOW (AOV) op de eilanden gelijk te trekken aan die in Nederland en wil extra inzet op kustbescherming en criminaliteitsbestrijding. Dit standpunt betreft Caribisch Nederland als geheel, zonder Aruba specifiek te noemen.
De ChristenUnie benadrukt de verbondenheid tussen Nederland en Aruba als onderdeel van het Caribisch deel van het Koninkrijk. Ze willen investeren in wederzijds vertrouwen, respect voor cultuur en samenwerking op het gebied van democratie, veiligheid en het aanpakken van ondermijnende industrieën.
Investeren in wederzijds vertrouwen en samenwerking
De ChristenUnie vindt het belangrijk dat Nederland en Aruba elkaar bijstaan met respect voor elkaars taal, cultuur en tradities. Ze willen samen met de CAS-landen (Curaçao, Aruba, Sint Maarten) werken aan het oplossen van het democratisch tekort bij Koninkrijkswetten en investeren in samenwerking op het gebied van veiligheid en maritieme dreigingen.
“De wederzijdse verbondenheid in het Koninkrijk betekent dat landen elkaar bijstaan, met respect voor de eigen taal, cultuur en tradities, en blijven investeren in wederzijds vertrouwen en invoelingsvermogen (met speciale aandacht voor geopolitieke spanningen in de regio, zoals nabij Venezuela, en versterkte samenwerking met Caribische overheden bij veiligheid en maritieme dreigingen).”
“Nederland gaat samen met de CAS-landen in overleg om het democratisch tekort bij wetten die het gehele Koninkrijk aangaan op te lossen (en betrekt daarbij ook de stem en talenten van de Caribische en Zuid-Amerikaanse diaspora om wederzijdse betrokkenheid te versterken).”
Versterken van de democratische rechtsstaat
De ChristenUnie wil bijdragen aan het versterken van de democratische rechtsstaat in Aruba en de andere Koninkrijkslanden. Dit is gericht op het bevorderen van goed bestuur en het aanpakken van ondermijnende industrieën.
“We dragen bij aan het versterken van de democratische rechtsstaat in de Koninkrijkslanden.”
DENK pleit voor gelijke kansen en meer investeringen voor alle landen binnen het Koninkrijk, waaronder Aruba. De partij wil onder andere de toegang tot onderwijs in Nederland voor Caribische studenten vergemakkelijken en aandacht voor de impact van klimaatverandering op de eilanden.
Gelijke kansen en investeringen voor Aruba
DENK vindt dat iedereen binnen het Koninkrijk, dus ook inwoners van Aruba, gelijke kansen verdient. Ze willen meer investeren in het tegengaan van armoede en in basisvoorzieningen op de eilanden, en pleiten voor een fatsoenlijk sociaal minimum. Daarnaast moet het klimaatbeleid rekening houden met de specifieke impact op Aruba en de andere eilanden.
“Iedereen binnen het Koninkrijk verdient gelijke kansen, ongeacht waar hij of zij woont. Wij willen goede banden tussen landen binnen het Koninkrijk die gebaseerd zijn op gelijkwaardigheid. Daarom: [...] Komt er een fatsoenlijk sociaal minimum op de BES-eilanden en meer investeringen in basisvoorzieningen. Wij investeren ook meer in het tegengaan van armoede in de landen binnen het Koninkrijk.”
“Staan wij voor aandacht binnen het klimaatbeleid voor de impact van de klimaatverandering op de eilanden en de landen binnen het Koninkrijk.”
Toegankelijker onderwijs voor Caribische studenten
DENK wil dat studenten uit Aruba en de andere Caribische delen van het Koninkrijk makkelijker toegang krijgen tot Nederland en Nederlandse onderwijsinstellingen. Dit moet de kansen op persoonlijke ontwikkeling en maatschappelijke participatie vergroten.
“Krijgen Caribische studenten makkelijker toegang tot Nederland en tot onderwijsinstellingen om te kunnen studeren.”
FVD ziet Aruba als een waardevol onderdeel van het Koninkrijk der Nederlanden en wil de economische en strategische banden versterken. De partij stelt voor om vrije vestiging van Nederlanders op Aruba te stimuleren en onderzoekt de oprichting van een Bijzondere Economische Zone met gunstige fiscale voorwaarden om investeringen en ondernemerschap te bevorderen.
Vrije vestiging van Nederlanders op Aruba stimuleren
FVD wil dat Nederlandse bedrijven en burgers zich vrijer kunnen vestigen op Aruba om economische kansen optimaal te benutten. Dit moet leiden tot meer ondernemerschap, investeringen en een sterkere band tussen Nederland en Aruba.
“We streven naar vrije vestiging van Nederlandse bedrijven en burgers op de Caribische eilanden en in Suriname, zodat economische kansen optimaal benut worden.”
Oprichting van een Bijzondere Economische Zone op Aruba
De partij onderzoekt de mogelijkheid om op Aruba (en andere Caribische eilanden) een Bijzondere Economische Zone met lage belastingen en minder regelgeving te vestigen. Dit moet Aruba aantrekkelijker maken voor investeerders, ondernemers en pensionado’s, en zo bijdragen aan economische groei en Nederlandse invloed.
“We onderzoeken de mogelijkheden voor een Bijzondere Economische Zone met lage belastingen en afgeschaalde regelgeving in de Cariben, zodat de eilanden aantrekkelijk worden voor investeerders, ondernemers en pensionado’s.”
“Door in de Cariben een Bijzondere Economische Zone te vestigen kan een uitzonderlijk gunstig fiscaal klimaat ontstaan en kunnen de eilanden uitgroeien tot een aantrekkelijk centrum voor ondernemers, investeerders en pensionado’s.”
Volt streeft naar een gelijkwaardige en toekomstbestendige relatie tussen Nederland en Aruba, waarbij sociale rechten, infrastructuur en politieke vertegenwoordiging centraal staan. Het programma benadrukt samenwerking binnen het Koninkrijk en het bevorderen van duurzame, sociale en haalbare oplossingen voor alle delen, inclusief Aruba. Concrete beleidsvoorstellen voor Aruba zelf blijven echter algemeen en worden vooral in de context van het gehele Caribisch deel van het Koninkrijk genoemd.
Gelijkwaardige relatie en samenwerking binnen het Koninkrijk
Volt wil de relatie tussen Nederland en Aruba (en de andere Caribische landen) versterken op basis van gelijkwaardigheid, met aandacht voor sociale rechten, infrastructuur en politieke vertegenwoordiging. De partij erkent de pijnlijke geschiedenis, maar richt zich op gezamenlijke vooruitgang en het aanpakken van gedeelde uitdagingen.
“We geloven in een sterke en gelijkwaardige relatie tussen Nederland en de andere landen in ons Koninkrijk: Aruba, Curaçao en Sint-Maarten. ... We zetten ons in voor een toekomst waarin alle delen van ons Koninkrijk gelijkwaardig en toekomstbestendig zijn. We werken aan haalbare, sociale en duurzame oplossingen voor de uitdagingen van de toekomst.”
“We houden daarbij rekening met de eigenheid van alle delen van ons Koninkrijk en we zorgen voor eerlijke, sociale rechten, een goede infrastructuur en een volledige politieke vertegenwoordiging voor alle delen van ons Koninkrijk.”
Bevorderen van grondrechten en toegang tot EU-fondsen
Volt wil dat Nederland zich in Koninkrijksverband inzet voor de bescherming van grondrechten van alle inwoners, inclusief die van Aruba, en het bevorderen van toegang tot EU-fondsen voor sociaal-economische en culturele ontwikkeling.
“Nederland gaat zich in Koninkrijksverband harder inzetten voor de bescherming van de grondrechten van alle inwoners. Daarom: ... bevorderen we de toegang tot EU-fondsen en onderliggende subsidieprogramma’s voor het Caribisch deel van het Koninkrijk. Door samenwerking tussen de landen kunnen deze fondsen worden gebruikt om een impuls te geven aan de sociaal-economische en culturele ontwikkelingen.”
Het CDA erkent de nauwe historische band tussen Nederland en Aruba en wil deze relatie versterken door meer culturele en economische samenwerking. Het programma bevat vooral algemene voornemens, met als belangrijkste concrete voorstel het bevorderen van wederzijdse kennisuitwisseling en samenwerking met Aruba op financieel, cultureel en economisch vlak.
Versterken van culturele en economische samenwerking met Aruba
Het CDA wil de banden met Aruba aanhalen door in te zetten op kennisuitwisseling en samenwerking op cultureel en economisch gebied. Dit moet bijdragen aan een betere financiële huishouding en wederzijds begrip binnen het Koninkrijk, waarbij Aruba expliciet wordt genoemd als partner.
GroenLinks-PvdA wil de achterstelling van inwoners van Aruba beëindigen en streeft naar meer gelijkwaardigheid binnen het Koninkrijk. Ze pleiten voor stemrecht voor Arubanen bij de Tweede Kamerverkiezingen en betere samenwerking tussen Nederland en Aruba op het gebied van sociale ongelijkheid, veiligheid en klimaatverandering.
Stemrecht voor Arubanen bij Tweede Kamer
GroenLinks-PvdA wil dat Nederlanders die op Aruba wonen volwaardig meedoen in de Nederlandse democratie door hen stemrecht te geven voor de Tweede Kamer en invloed op de Eerste Kamer. Dit moet de politieke ongelijkheid binnen het Koninkrijk verminderen.
“De achterstelling van Nederlanders die op Aruba, Curaçao en Sint-Maarten wonen wordt beëindigd: ook zij krijgen stemrecht voor de Tweede Kamer en invloed op de samenstelling van de Eerste Kamer.”
Betere samenwerking met Aruba op sociale en klimaatuitdagingen
De partij wil dat Nederland en Aruba nauwer samenwerken om gezamenlijke uitdagingen zoals sociale ongelijkheid, veiligheid en klimaatverandering aan te pakken. Dit benadrukt het belang van partnerschap en gedeelde verantwoordelijkheid binnen het Koninkrijk.
“We willen dat Nederland en de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint-Maarten beter met elkaar gaan samenwerken om de belangrijke uitdagingen die er onder andere zijn op het gebied van sociale ongelijkheid, veiligheid en klimaatverandering aan te gaan.”
NSC erkent een bijzondere band met Aruba als autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden en benadrukt de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor goed bestuur, economische ontwikkeling en klimaatadaptatie. De partij wil niet alleen financiële hulp bieden, maar vooral de voorwaarden voor goed bestuur versterken en ondersteuning bieden bij het ontwikkelen van een eigen verdienmodel voor Aruba. Daarnaast zet NSC zich in voor het verbeteren van de positie van het Papiaments vanwege de relatie met Aruba.
Versterken van goed bestuur en economische zelfstandigheid
NSC vindt dat Nederland medeverantwoordelijkheid moet nemen voor Aruba, met nadruk op het versterken van goed bestuur en het ondersteunen van een eigen verdienmodel, in plaats van alleen financiële hulp. Dit standpunt adresseert de kwetsbaarheid van Aruba voor inflatie en klimaatverandering en wil structurele vooruitgang stimuleren.
“De regering moet medeverantwoordelijkheid nemen voor deze gebiedsdelen, die harder worden getroffen door inflatie en klimaatverandering dan elders. Dit betekent niet alleen financiële hulp verlenen, maar vooral ook de voorwaarden voor goed bestuur versterken en ondersteuning bieden bij het creëren van een eigen verdienmodel.”
Verbeteren van de positie van het Papiaments
Vanwege de relatie met Aruba wil NSC actief bijdragen aan het verbeteren van de taalpositie van het Papiaments. Dit standpunt erkent het belang van culturele en taalkundige verbondenheid binnen het Koninkrijk.
“We werken vanwege de relatie met de eilanden Aruba, Bonaire en Curaçao actief mee aan het verbeteren van de taalpositie van het Papiaments.”
De VVD wil samen met Aruba werken aan goed bestuur, financieel solide beleid en het versterken van de economie en het onderwijs. Daarnaast pleit de partij ervoor dat Aruba, net als andere landen binnen het Koninkrijk, expliciet het recht krijgt om onafhankelijkheid na te streven. De nadruk ligt op samenwerking voor integriteit en economische ontwikkeling, met ruimte voor zelfbeschikking.
Samenwerking voor goed bestuur en economische versterking
De VVD vindt het belangrijk om samen met Aruba te werken aan integer bestuur, financieel solide beleid, het tegengaan van corruptie en het duurzaam versterken van de economie en het onderwijs. Dit moet bijdragen aan stabielere en beter functionerende autonome landen binnen het Koninkrijk.
“Samen met Aruba, Curaçao en Sint-Maarten werken we aan goed en integer bestuur, financieel solide beleid, de aanpak van corruptie, het duurzaam versterken van de economieën en het onderwijs. Om het financieel beheer te verbeteren moeten er goede afspraken met deze eilanden worden gemaakt.”
Recht op onafhankelijkheid voor Aruba
De VVD wil dat het Statuut voor het Koninkrijk expliciet bepaalt dat Aruba, net als andere eilanden, het recht heeft om onafhankelijk te worden als het dat wenst. Hiermee erkent de partij het zelfbeschikkingsrecht van Aruba binnen het Koninkrijk.
“In het Statuut voor het Koninkrijk wordt een expliciete bepaling opgenomen dat, naast Aruba, ook Curaçao en Sint-Maarten kunnen verklaren dat ze onafhankelijk willen worden.”
BBB erkent Aruba als een van de vier landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden en benadrukt het belang van samenwerking en het behartigen van wederzijdse belangen. Concrete beleidsvoorstellen of diepgaande visies specifiek gericht op Aruba ontbreken; de partij blijft bij algemene uitspraken over het Koninkrijk als geheel.
Behartigen van belangen van Aruba binnen het Koninkrijk
BBB benoemt expliciet dat zij opkomt voor de belangen van Aruba (naast Nederland, Curaçao en Sint Maarten) in internationaal beleid, maar werkt dit niet uit in concrete voorstellen specifiek voor Aruba. De partij plaatst dit binnen een bredere visie op samenwerking en geopolitieke stabiliteit van het Koninkrijk.
“BBB komt op internationaal vlak op voor de belangen van de vier landen waaruit het Koninkrijk der Nederlanden (afgekort Nederland) bestaat: Nederland, Aruba, Curaçao en Sint Maarten.”
De SP ziet Aruba als een autonoom land binnen het Koninkrijk der Nederlanden en pleit voor samenwerking op basis van gelijkwaardigheid. De partij benadrukt dat de relatie met Aruba (en Curaçao en Sint Maarten) niet hiërarchisch moet zijn, maar gebaseerd op respect en samenwerking tussen gelijken.
Samenwerking met Aruba op basis van gelijkwaardigheid
De SP wil dat het Koninkrijk der Nederlanden, inclusief de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten, samenwerkt op basis van gelijkwaardigheid. Dit betekent dat Aruba niet ondergeschikt is aan Nederland, maar als volwaardige partner wordt behandeld. De partij adresseert hiermee het probleem van ongelijke machtsverhoudingen binnen het Koninkrijk en pleit voor meer respect en autonomie voor Aruba.
“Het huidige Koninkrijk der Nederlanden, met de autonome landen Aruba, Curaçao en Sint Maarten, gaat samenwerken op basis van gelijkwaardigheid.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma