Verkiezingsprogramma's 2025 overarbeidsongeschiktheid
NSC vindt het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel onrechtvaardig, complex en slecht uitvoerbaar, en wil daarom een fundamentele hervorming. Ze willen de WIA eerlijker, begrijpelijker en uitvoerbaarder maken, de drempel verlagen, de WGA-vervolguitkering afschaffen, en werkgevers stimuleren om deels arbeidsongeschikten in dienst te nemen. Daarnaast pleit NSC voor snelle en zorgvuldige hersteloperaties bij het UWV en het terugdraaien van bezuinigingen op tegemoetkomingen voor arbeidsongeschikten.
Grondige hervorming van het arbeidsongeschiktheidsstelsel
NSC stelt dat het huidige stelsel vastgelopen is en tienduizenden mensen dupeert door ingewikkelde regels en falende uitvoering. Ze willen het stelsel fundamenteel hervormen, de WIA-drempel verlagen naar 25%, de WGA-vervolguitkering afschaffen, en het aantrekkelijker maken voor werkgevers om deels arbeidsongeschikten aan te nemen, onder meer via een ruimere no-riskpolis.
“We hervormen het arbeidsongeschiktheidsstelsel grondig om zo de WIA eerlijker, begrijpelijker en uitvoerbaarder te maken. Tegelijk maken we het aantrekkelijker voor werkgevers om deels arbeidsongeschikte werknemers in dienst te houden of aan te nemen, onder meer door een verruiming van de no-riskpolis. De bestaansonzekere WGA-vervolguitkering wordt afgeschaft en vervangen door werkimpulsen die zowel voor werkgevers als werknemers stimulerend zijn. Daarnaast verlagen we de WIA-drempel naar 25% om te voldoen aan internationale verplichtingen (ILO-verdrag).”
“Het arbeidsongeschiktheidsstelsel is volledig vastgelopen en vormt één van de grootste probleemdossiers in Nederland. Oorzaken van de problemen zijn de wirwar aan ingewikkelde wet- en regelgeving en een falende uitvoering. Het gevolg: tienduizenden mensen zijn de dupe, waardoor het UWV nu noodgedwongen grootschalige hersteloperaties uitvoert. Nieuw Sociaal Contract werkt daarom aan een fundamentele hervorming van het stelsel en herstel voor gedupeerden.”
“Voor mensen die arbeidsongeschikt zijn, maken we het systeem eerlijker en overzichtelijker.”
Snelle en zorgvuldige hersteloperaties bij het UWV
NSC wil dat fouten in de uitvoering van de WIA snel en volledig worden hersteld. Gedupeerden moeten recht hebben op herbeoordeling en een second opinion, en onterecht ontvangen uitkeringen hoeven niet te worden terugbetaald.
“De hersteloperaties bij het UWV moeten snel, zorgvuldig en volledig worden afgerond. Daarbij is het essentieel dat de gemaakte fouten in de berekening van WIA-uitkeringen zoveel en zo snel mogelijk worden hersteld. Mensen die de dupe zijn van een foute sociaal-medische beoordeling moeten een herbeoordeling krijgen en indien gewenst een second opinion. Mensen die door een fout van de overheid te veel WIA-uitkering hebben ontvangen, hoeven dit niet terug te betalen.”
Terugdraaien afschaffing tegemoetkoming arbeidsongeschikten
NSC wil de afschaffing van de tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten terugdraaien en de stapeling van zorgkosten voor chronisch zieken beperken.
“We draaien de afschaffing van de tegemoetkoming voor arbeidsongeschikten terug en beperken de stapeling van zorgkosten voor chronisch zieken.”
Sociaal vangnet voor álle werkenden bij arbeidsongeschiktheid
NSC wil een sociaal collectief vangnet zoals WW en WIA voor álle werkenden behouden, ook voor flexwerkers en zelfstandigen, en keert zich tegen een minimummodel waarbij mensen op bijstandsniveau belanden.
“We willen een sociaal collectief vangnet zoals WW en WIA, voor álle werkenden behouden en keren ons tegen een minimummodel waarin mensen tot de bijstand veroordeeld zijn.”
De Partij voor de Dieren wil het sociale vangnet voor arbeidsongeschikten rechtvaardiger en toegankelijker maken, met gelijke behandeling voor iedereen ongeacht inkomen. Ze pleiten voor een lagere drempel voor WIA-toegang, het terugdraaien van versoberingen voor jongeren met een beperking, en een landelijk fonds voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor flexwerkers.
Gelijke en toegankelijke WIA voor arbeidsongeschikten
De PvdD vindt het huidige WIA-systeem onrechtvaardig omdat mensen met een hoger inkomen vaker en langer recht hebben op een uitkering dan mensen met een lager inkomen. Ze willen het recht op WIA toegankelijker maken door de drempel te verlagen naar 15% arbeidsongeschiktheid en pleiten voor gelijke behandeling van alle arbeidsongeschikten.
“We herzien het vangnet voor mensen die langdurig arbeidsongeschikt zijn (WIA). Op dit moment hebben mensen met een hoog inkomen vaker en langer recht op een uitkering dan mensen met een lager inkomen. Dat is onrechtvaardig. Een sociaal vangnet moet iedereen gelijkwaardig behandelen. Het recht op WIA wordt toegankelijker: vanaf 15% arbeidsongeschiktheid.”
Landelijk fonds voor arbeidsongeschiktheidsverzekering voor flexwerkers
Omdat flexwerkers vaak slechter verzekerd zijn bij arbeidsongeschiktheid, wil de PvdD een landelijk fonds invoeren dat door bedrijven wordt betaald. Dit fonds moet zorgen voor een betere bescherming van flexwerkers bij arbeidsongeschiktheid.
“Zolang er sprake is van flexwerk, komt er een landelijk fonds voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen en pensioenen, betaald door de bedrijven die flexwerkers inhuren.”
WIA en andere uitkeringen stijgen mee met lonen
De PvdD wil bestaanszekerheid voor arbeidsongeschikten waarborgen door uitkeringen als de WIA mee te laten stijgen met de mediane lonen.
“Uitkeringen zoals de AOW, WIA, Wajong en bijstand stijgen mee.”
Toegankelijkheid en ondersteuning voor mensen met een beperking
De partij wil dat mensen met een beperking betere toegang krijgen tot werk, dagbesteding en ondersteuning, en dat versoberingen in de Wajong worden teruggedraaid.
“De versobering van het vangnet voor jongeren met een beperking (de Wajong) draaien we terug. Voor jongeren met een beperking wordt, waar nodig, zinvolle dagbesteding geregeld met mogelijkheden om door te groeien naar betaald werk, als zij dat willen.”
“Mensen met een beperking krijgen recht op werk via sociale werkvoorzieningen met betekenisvol werk dicht bij huis, goede begeleiding en een volwaardig inkomen.”
Betere en snellere sociaal-medische beoordelingen
De PvdD wil de achterstanden bij sociaal-medische beoordelingen voor de WIA aanpakken, omdat lange wachttijden leiden tot onzekerheid en frustratie bij arbeidsongeschikten.
“We werken de aanhoudende achterstanden voor sociaal-medische beoordelingen (WIA) door het UWV op korte termijn weg. De lange wachttijden veroorzaken onzekerheid, vertraging en frustratie bij mensen die juist begeleiding naar werk nodig hebben.”
BBB wil het sociale vangnet voor arbeidsongeschiktheid behouden, maar pleit voor minder bureaucratie en meer eenvoud in de uitvoering. Ze stellen voor om de loondoorbetaling bij ziekte voor kleine werkgevers te verkorten naar één jaar en het UWV te hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie, met keuringen en begeleiding door externe deskundigen.
Loondoorbetaling bij ziekte verkorten naar één jaar
BBB vindt dat de huidige verplichting voor kleine werkgevers om twee jaar loon door te betalen bij ziekte te zwaar is en leidt tot terughoudendheid bij het aannemen van vast personeel. Door deze termijn terug te brengen naar één jaar en het tweede jaar via een publieke voorziening te regelen, willen ze het risico voor werkgevers verminderen en vaste contracten stimuleren.
“Eerlijker ziekteregime voor werkgevers: loondoorbetaling terug naar één jaar. BBB wil de verplichting voor kleinere werkgevers om bij ziekte twee jaar lang loon door te betalen terugbrengen naar één jaar.”
“In het tweede ziektejaar komt er een publieke voorziening voor inkomensbescherming, met ruimte voor reintegratie. Zo blijft de werknemer niet in de kou staan, maar nemen we werkgevers wél een onredelijk risico uit handen.”
UWV hervormen en uitvoering arbeidsongeschiktheid vereenvoudigen
BBB wil het UWV omvormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie en de keuringen en arbeidsmarktbegeleiding uitbesteden aan onafhankelijke deskundigen. Dit moet de bureaucratie verminderen en de menselijke maat terugbrengen in de uitvoering van arbeidsongeschiktheidsregelingen.
“Het UWV hervormen tot een eenvoudige uitkeringsinstantie. De huidige situatie is onhoudbaar. Uiteraard blijft een vangnet beschikbaar voor wie dat nodig heeft. Keuringen en arbeidsmarkt begeleiding worden overgeheveld naar zelfstandige partijen met kennis van zaken.”
“Ons sociale vangnet is van grote waarde, maar de uitvoering is vaak bureaucratisch, afstandelijk en ondoorzichtig. Mensen verdwalen in regels, wachttijden en loketten.”
“Het vangnet behouden: WW, Ziektewet en WIA blijven als vangnet overeind.”
Het CDA vindt dat het huidige stelsel voor arbeidsongeschiktheid tekortschiet in zekerheid en re-integratie, en wil het daarom grondig herzien. Ze pleiten voor één uitkering voor alle arbeidsongeschikten, meer nadruk op passend werk en preventie, en vereenvoudiging van de regels, in nauwe samenwerking met sociale partners en ervaringsdeskundigen. Ook willen ze de lasten voor werkgevers verlichten en de WIA eenvoudiger maken.
Herziening van het arbeidsongeschiktheidsstelsel met focus op passend werk en eenvoud
Het CDA wil het stelsel voor arbeidsongeschiktheid grondig herzien omdat het nu onvoldoende zekerheid biedt en te weinig stimuleert tot re-integratie. Ze willen één uitkering voor alle arbeidsongeschikten, snellere interventie, meer preventie, en een eenvoudiger, eerlijker systeem, samen met sociale partners en ervaringsdeskundigen.
“We herzien het stelsel voor de arbeidsongeschiktheidsverzekering met de nadruk op passend werk, snellere interventie, preventie en duurzame re-activatie, op basis van het advies van de Octas, in relatie tot de Ziektewet. Het moet ook eenvoudiger, duidelijker en eerlijker. Dat doen we samen met sociale partners. Ook vragen we expliciet ervaringsdeskundigen om mee te denken.”
“Voor een toekomstbestendig arbeidsongeschiktheidsstelsel maken we één uitkering voor duurzame en niet-duurzame arbeidsongeschikten; we tasten de rechten van bestaande uitkeringen niet aan. Dit werken we uit samen met de sociale partners.”
Vereenvoudiging van de WIA en verlichting werkgeverslasten
Het CDA wil de WIA-regels vereenvoudigen en werkgevers ontzorgen, zodat re-integratie sneller en effectiever kan verlopen. Ze willen onder andere het maatmanloon en dagloon eenvoudiger vaststellen, de keuringssystematiek aanpassen, en werkgevers in het tweede ziektejaar meer zekerheid bieden via een verzuim-ontzorg-verzekering.
“Ondertussen werken we aan het vergaand vereenvoudigen van de WIA, onder meer bij de vaststelling van maatmanloon en dagloon en de keuringssystematiek.”
“We verlichten de verantwoordelijkheden voor werkgevers door in het tweede ziektejaar zekerheid te bieden dat de werknemer kan worden begeleid naar werk buiten de organisatie met een verzuim-ontzorg-verzekering, zoals afgesproken in het arbeidsmarktpakket.”
Zelfstandigen verplichten tot inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid
Het CDA vindt dat zelfstandigen verantwoordelijkheid moeten nemen voor hun eigen inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid, ook voordat een verplichte basisverzekering wordt ingevoerd.
“Zelfstandigen moeten verantwoordelijkheid nemen voor een inkomensvoorziening bij arbeidsongeschiktheid (ook voordat de Basisverzekering Arbeidsongeschiktheid voor Zelfstandigen in werking treedt) en een toereikend pensioen.”
GroenLinks-PvdA wil het stelsel voor arbeidsongeschiktheid rechtvaardiger maken door onrechtvaardigheden in uitkeringen aan te pakken en het vangnet uit te breiden naar groepen die nu buiten de boot vallen, zoals chronisch zieken en zzp’ers. Ze pleiten voor een lagere WIA-drempel, een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers, en herstel voor mensen die door fouten van het UWV benadeeld zijn. De partij benadrukt bestaanszekerheid en ontwikkelkansen voor mensen die (langdurig) niet kunnen werken.
Rechtvaardiger arbeidsongeschiktheidsstelsel en lagere WIA-drempel
GroenLinks-PvdA vindt dat het huidige arbeidsongeschiktheidsstelsel mensen onnodig in onzekerheid brengt en wil de toegang tot uitkeringen verbeteren. Ze willen de WIA-drempel verlagen zodat meer mensen recht krijgen op een uitkering, en het systeem menselijker maken.
“Wie ziek wordt, mag niet in financiële onzekerheid belanden. Daarom pakken we de onrechtvaardigheden uit het arbeidsongeschiktheidsstelsel aan. Zo verlagen we de WIA-drempel, waardoor minder mensen buiten de boot vallen. Het beoordelen van wat iemand nog kan gebeurt met oog voor de menselijke maat.”
Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers
Omdat veel zzp’ers nu geen vangnet hebben bij ziekte of arbeidsongeschiktheid, wil GroenLinks-PvdA een verplichte verzekering invoeren. Dit moet financiële rust bieden en de lasten eerlijk verdelen tussen zzp’er en opdrachtgever.
“Daarom komt er een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor alle zzp’ers, met een eerlijke bijdrage van de opdrachtgever en een inkomensafhankelijke premie. Zo draagt iedereen zijn steentje bij en heb je als zzp’er financiële rust wanneer het tegenzit met je gezondheid.”
Bestaanszekerheid en ontwikkelkansen voor niet-uitkeringsgerechtigden en jonggehandicapten
De partij wil dat mensen die door chronische ziekte of beperking niet kunnen werken, maar buiten bestaande regelingen vallen, toch bestaanszekerheid en ontwikkelkansen krijgen. Ook jonggehandicapten moeten zonder angst voor armoede kunnen werken naar vermogen.
“Een grote groep Nederlanders kan bijvoorbeeld wegens chronische ziekte niet werken, maar valt buiten veel regelingen (zogeheten ‘niet-uitkeringsgerechtigden’). We zorgen voor bestaanszekerheid voor deze groep en ontwikkelkansen naar vermogen.”
“Jongeren met een handicap moeten de ruimte krijgen om te werken naar vermogen zonder de angst om in armoede te belanden wanneer werken niet meer gaat.”
Hersteloperatie UWV: compensatie bij fouten en geen terugvorderingen
GroenLinks-PvdA wil mensen die door fouten van het UWV benadeeld zijn, duidelijkheid en compensatie bieden zonder negatieve gevolgen voor toeslagen. Onterechte terugvorderingen worden uitgesloten.
“Door fouten van het UWV hebben tienduizenden mensen een te lage, te hoge of helemaal geen uitkering gekregen... Hiervoor richten we een regeling in waarmee mensen belastingvrij gecompenseerd kunnen worden, zonder impact op toeslagen en andere regelingen. Daarnaast mogen mensen niet in financiële ellende terechtkomen omdat zij grote bedragen terug moeten betalen die ze te veel hebben ontvangen door fouten van de overheid. Terugvorderingen worden uitgesloten.”
De SGP vindt dat arbeidsongeschiktheid primair een eigen verantwoordelijkheid is, maar erkent de noodzaak van een vangnet voor wie zichzelf niet kan redden. Ze willen zelfstandigen meer keuzevrijheid geven in het verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid en pleiten voor uitzonderingen en opt-outs op de verplichte verzekering. Tegelijkertijd benadrukt de SGP het belang van een fatsoenlijk bestaansminimum voor mensen die niet kunnen werken.
Opt-out en uitzonderingen op verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers
De SGP wil dat zelfstandigen meer ruimte krijgen om zelf te bepalen hoe zij zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Ze pleiten voor een opt-out voor zzp’ers die zelf passende maatregelen treffen en voor uitzonderingen voor specifieke sectoren en mensen met gewetensbezwaren. Dit standpunt adresseert de discussie over de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen en de wens tot maatwerk.
“Er komt een opt-out op de verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers die gegarandeerd en langjarig zelf andere, passende maatregelen voor hun risico’s treffen.”
“Zzp’ers in de agrarische sector worden uitgezonderd van de verzekeringsplicht vanwege de specifieke positie van deze sector en de beschikbaarheid van beter passende arrangementen die in deze sector gangbaar zijn.”
“Mensen met gewetensbezwaren worden niet verplicht deel te nemen aan een regeling met een verzekeringskarakter.”
Schild voor wie niet kan werken: bestaansminimum en vangnet
De SGP benadrukt dat wie niet kan werken, ondersteund moet worden met een fatsoenlijk bestaansminimum. Dit standpunt onderstreept het belang van een sociaal vangnet voor mensen die door arbeidsongeschiktheid of beperking niet in hun eigen onderhoud kunnen voorzien.
“Zij die niet kunnen werken, laten we niet aan hun lot over, maar worden ondersteund – aanvullend op de ondersteuning vanuit familie, kerk en maatschappij – door zorg te dragen voor een fatsoenlijk bestaansminimum en een goede pensioenvoorziening.”
“Het beleid moet rekening houden met mensen die zichzelf niet kunnen redden en geen sociaal vangnet hebben.”
BVNL vindt dat er een adequaat sociaal vangnet moet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken, maar wil tegelijkertijd de afhankelijkheid van uitkeringen beperken en de focus leggen op arbeidsparticipatie. Uitkeringen voor arbeidsongeschiktheid blijven bestaan, maar automatische toekenning aan jongeren met een handicap wordt vervangen door arbeidsmarktgerichte programma’s die zelfredzaamheid bevorderen. BVNL wil werken aantrekkelijker maken dan uitkeringen en pleit voor strengere eisen en kortere ziektewetperiodes.
Sociaal vangnet blijft, maar met focus op arbeidsparticipatie
BVNL erkent het belang van een sociaal vangnet voor mensen die niet (volledig) kunnen werken, maar wil de nadruk leggen op het stimuleren van arbeidsparticipatie en het voorkomen van langdurige afhankelijkheid van uitkeringen. De partij wil bestaande regelingen zoals de ziektewetuitkering behouden, maar automatische uitkeringen aan jongeren met een handicap vervangen door programma’s gericht op zelfredzaamheid.
“Er zal te allen tijde een adequaat sociaal vangnet blijven bestaan voor mensen die niet (volledig) kunnen werken. Regelingen zoals de ziektewetuitkering en andere regelingen blijven bestaan.”
“De praktijk van het automatisch toekennen van uitkeringen aan jongeren met een handicap na hun opleiding dient te worden beëindigd. In plaats daarvan komen er arbeidsmarktgerichte programma’s die de individuele sterke punten benadrukken om zelfredzaamheid te bevorderen en afhankelijkheid te voorkomen.”
Kortere loondoorbetaling bij ziekte en afschaffing Wet Poortwachter
BVNL wil de periode van loondoorbetaling bij ziekte drastisch verkorten en de Wet Poortwachter afschaffen. Na zes maanden ziekte moet iemand weer aan het werk of terugvallen op de bijstand, waarmee de partij langdurige arbeidsongeschiktheid en werkgeverslasten wil beperken.
De ChristenUnie vindt het huidige stelsel voor arbeidsongeschiktheid te complex en soms onrechtvaardig, en pleit voor vereenvoudiging en meer maatwerk. Ze willen de verschillende WIA-regelingen uniformeren, een oplossing bieden voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn, en een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen invoeren. De partij benadrukt dat sociale zekerheid toegankelijk en eerlijk moet zijn, met meer duidelijkheid en minder bureaucratie voor mensen in kwetsbare situaties.
Uniformeren en vereenvoudigen van WIA-regelingen
De ChristenUnie vindt het huidige stelsel rondom arbeidsongeschiktheid te ingewikkeld en soms onrechtvaardig. Ze willen de verschillende regelingen binnen de WIA uniformeren en maatwerk bieden voor specifieke groepen, zoals terminaal zieken en mensen die nu buiten de boot vallen. Het doel is een eerlijker, eenvoudiger en menselijker systeem.
“Het stelsel voor verzekering van arbeids-ongeschiktheid is nodeloos ingewikkeld en soms regelrecht onrechtvaardig. We uniformeren de verschillende regelingen in de WIA en introduceren een maatwerkregeling voor mensen die terminaal ziek zijn. Ook zoeken we een oplossing voor mensen die minder dan 35% arbeidsongeschikt zijn. Zij krijgen nu geen WIA-uitkering en eindigen vaak ziek in de bijstand. Dit vraagt om een oplossing in de WIA of een verlicht bijstandsregime.”
Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
De partij wil de verschillen tussen werknemers en zelfstandigen verkleinen door een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers in te voeren. Dit moet voorkomen dat zelfstandigen zonder vangnet komen te zitten bij arbeidsongeschiktheid.
“Een verplichte verzekering tegen arbeidsongeschiktheid is noodzakelijk.”
Betere uitvoering en duidelijkheid bij het UWV
De ChristenUnie signaleert problemen bij de uitvoering van de WIA door het UWV en wil volledige duidelijkheid en een oplossing waarbij burgers niet financieel benadeeld worden.
“Er zijn veel problemen bij het UWV, met name bij de uitvoering van de WIA. Er moet volledige duidelijkheid komen. Het UWV zal de situatie op passende wijze moeten oplossen waarbij burgers financieel niet benadeeld worden.”
Sociale zekerheid moet eenvoudig en eerlijk zijn
De partij benadrukt dat sociale zekerheid, waaronder arbeidsongeschiktheid, toegankelijk en begrijpelijk moet zijn, zodat mensen in kwetsbare situaties niet verdwalen in bureaucratie.
“Ons sociale zekerheidsstelsel is bedoeld als vangnet voor momenten waarop het leven tegenzit: bij werkloosheid, ziekte, arbeidsongeschiktheid of ouderdom. In theorie is dat vangnet stevig, met voor elke situatie een passende regeling. Maar in de praktijk blijkt het systeem vaak complex en bureaucratisch.”
De SP wil de sociale zekerheid voor mensen met arbeidsongeschiktheid versterken door de WIA toegankelijker te maken, uitkeringen te verhogen en discriminatie tegen lagere inkomens te bestrijden. Ze pleiten voor een collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers en betere begeleiding naar passend werk voor mensen met een arbeidsbeperking. De partij zet zich in voor een menselijker systeem waarin niemand door arbeidsongeschiktheid in armoede hoeft te leven.
WIA-uitkering toegankelijker en eerlijker maken
De SP wil dat de WIA-uitkering toegankelijk wordt vanaf 15% arbeidsongeschiktheid, dat moeilijk objectiveerbare aandoeningen worden erkend en dat het schattingsbesluit wordt aangepast om discriminatie van lagere inkomens te voorkomen. Hiermee willen ze het systeem eerlijker maken en meer mensen beschermen tegen inkomensverlies door arbeidsongeschiktheid.
“De arbeidsongeschiktheidsverzekering (WIA) maken we beter. Vanaf 15 procent arbeidsongeschiktheid krijg je recht op een WIA-uitkering, moeilijk objectiveerbare aandoeningen worden erkend en het schattingsbesluit passen we aan zodat lagere inkomens niet langer gediscrimineerd worden.”
Collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zzp’ers
De SP vindt dat ook zzp’ers recht moeten hebben op een arbeidsongeschiktheidsuitkering en pensioen, zodat zij niet in armoede hoeven te leven bij arbeidsongeschiktheid. Dit moet collectief en publiek geregeld worden.
“Zzp’ers hebben recht op pensioen en arbeidsongeschiktheidsuitkering. We moeten goed zorgen voor onze zzp’ers. Daarom gaan we collectief en publiek zorgen voor een oplossing, zodat zij zich kunnen verzekeren voor arbeidsongeschiktheid en voor hun pensioen.”
Uitkeringen stijgen mee met minimumloon
De SP wil dat uitkeringen zoals de WIA meestijgen met het minimumloon, zodat mensen met een arbeidsongeschiktheidsuitkering niet in armoede hoeven te leven.
“Uitkeringen die gekoppeld zijn aan het minimumloon, zoals WIA, Wajong, bijstand en AOW stijgen mee met de verhoging van het minimumloon.”
Begeleiding naar passend werk voor mensen met arbeidsbeperking
De SP wil mensen met een arbeidsbeperking recht geven op begeleiding naar passend werk via een werkontwikkelbedrijf met volwaardig loon en goede cao, zodat zij niet onnodig in de bijstand belanden.
“Mensen met een arbeidsbeperking krijgen recht op begeleiding naar passend werk via een werkontwikkelbedrijf (voorheen: sociale werkplaats) met een volwaardig loon en een goede cao.”
50PLUS benoemt arbeidsongeschiktheid niet expliciet, maar richt zich op het voorkomen van vroegtijdige uitval van oudere werknemers door ziekte of ontslag, met als doel hun arbeidsparticipatie te verhogen. De partij stelt concrete maatregelen voor zoals financiële stimulansen voor werkgevers en scholingsprogramma’s voor ouderen, maar biedt geen specifieke voorstellen voor mensen die al arbeidsongeschikt zijn. De focus ligt vooral op preventie en het langer inzetbaar houden van ouderen op de arbeidsmarkt.
Voorkomen van vroegtijdige uitval door ziekte of ontslag
50PLUS wil voorkomen dat 50-plussers door ziekte of ontslag vroegtijdig uitvallen, om zo hun arbeidsparticipatie te verhogen en arbeidsongeschiktheid te beperken. De partij ziet het als onwenselijk dat ouderen tussen wal en schip vallen en pleit voor maatregelen die hun positie op de arbeidsmarkt versterken.
“Maatregelen om te zorgen dat 50-plussers niet vroegtijdig uitvallen door ziekte of ontslag, om de arbeidsparticipatie van ouderen te verhogen.”
Financiële stimulansen en scholing voor oudere werknemers
Om het risico op arbeidsongeschiktheid te verkleinen, wil 50PLUS bedrijven financieel stimuleren om ouderen in dienst te nemen en investeren in scholingsprogramma’s voor oudere werknemers. Hiermee beoogt de partij dat ouderen langer gezond en productief kunnen blijven werken.
“Bedrijven worden financieel gestimuleerd om ouderen in dienst te nemen, bijvoorbeeld door belastingvoordelen of subsidies voor de aanpassing van werkplekken.”
“Speciale scholingsprogramma’s voor oudere werknemers om hun vaardigheden up-to-date te houden en kansen op de arbeidsmarkt te vergroten.”
JA21 vindt dat het huidige ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel te complex en ontmoedigend is voor werkgevers om mensen in vaste dienst te nemen. De partij wil het stelsel hervormen door kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere re-integratie en minder belemmeringen voor werkgevers, zodat meer mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt aan het werk komen.
Hervormen van het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel
JA21 wil het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel werkbaarder maken voor zowel werkgevers als werknemers. Het huidige systeem wordt gezien als te belastend voor werkgevers, waardoor zij terughoudend zijn om vaste contracten te geven, vooral aan mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt. Door kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere re-integratie en hervorming van het stelsel wil JA21 de drempel voor het aannemen van personeel verlagen.
“Het ziekte- en arbeidsongeschiktheidsstelsel weer werkbaar maken.”
“JA21 wil kortere loondoorbetaling bij ziekte, snellere reïntegratie, en hervorming van het systeem dat nu werkgevers afschrikt om vaste contracten te geven.”
“Werkgevers meer ruimte geven om mensen met een beperking of afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen.”
De VVD wil de nadruk verleggen van arbeidsongeschiktheid naar arbeidsgeschiktheid en mensen zoveel mogelijk aan het werk helpen, ook als dat in deeltijd is. Voor arbeidsongeschikten blijft de uitkering gekoppeld aan de inflatie in plaats van aan de loonontwikkeling, waarmee de VVD het verschil tussen werken en een uitkering wil herstellen. Daarnaast wil de partij het risico voor kleine werkgevers bij ziekte beperken door het tweede jaar loondoorbetaling te vervangen door een collectieve verzekering.
Focus op arbeidsgeschiktheid in plaats van arbeidsongeschiktheid
De VVD vindt dat er te veel wordt gekeken naar wat mensen niet kunnen (arbeidsongeschiktheid), terwijl de nadruk juist moet liggen op wat mensen wél kunnen (arbeidsgeschiktheid). Het doel is om iedereen, ook mensen met een beperking, zoveel mogelijk te laten deelnemen aan de arbeidsmarkt.
“We kijken te vaak naar de arbeidsongeschiktheid van mensen terwijl we zouden moeten kijken naar hun arbeidsgeschiktheid. We willen dat mensen zoveel mogelijk aan het werk gaan, ook als dat in deeltijd is.”
Uitkeringen voor arbeidsongeschikten alleen met inflatie mee laten stijgen
De VVD wil het verschil tussen werken en een uitkering vergroten door de koppeling van uitkeringen aan het minimumloon los te laten. Voor arbeidsongeschikten betekent dit dat hun uitkering voortaan alleen met de inflatie meestijgt, niet met de loonontwikkeling.
“Voortaan stijgen de uitkeringen, behalve de AOW en regelingen voor arbeidsongeschikten, mee met de inflatie in plaats van met de lonen.”
Tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte voor kleine werkgevers afschaffen
Om het risico voor kleine werkgevers bij ziekte van personeel te beperken, wil de VVD het tweede jaar loondoorbetaling afschaffen en vervangen door een collectieve verzekering.
“Afschaffing tweede jaar loondoorbetaling bij ziekte voor kleine werkgevers: We verlagen de drempel om personeel in dienst te nemen door het risico bij ziekte voor werkgevers te beperken. Vooral voor kleine ondernemers is het zwaar dat zij twee jaar loon moeten doorbetalen bij ziekte van een werknemer. We verkorten de termijn waarvoor kleine werkgevers aansprakelijk zijn en vervangen het tweede jaar voor een collectieve verzekering.”
BIJ1 wil mensen meer regie geven over hun arbeidsongeschiktheid en pleit voor het afschaffen van verplichte medische keuringen door het UWV. Ze willen dat de beoordeling van arbeidsongeschiktheid plaatsvindt in samenspraak met de persoon zelf en onafhankelijke artsen, en zetten in op meer ondersteuning en eigen regie voor mensen met een handicap op de arbeidsmarkt.
Zelfbeschikking bij arbeidsongeschiktheid
BIJ1 vindt dat mensen het recht moeten hebben om zelf te bepalen of en in hoeverre ze arbeidsongeschikt zijn, in plaats van afhankelijk te zijn van eenzijdige medische keuringen door het UWV. Dit moet leiden tot meer autonomie en minder stress voor mensen met een arbeidsbeperking.
“En vooral het recht om zelf te bepalen als ze (voor een deel) arbeidsongeschikt zijn. Daarom doet het UWV geen medische keuringen meer bij arbeidsongeschiktheid, maar gaat dit in samenspraak met de persoon zelf en door onafhankelijke artsen.”
Meer eigen regie en ondersteuning op de werkvloer
BIJ1 wil dat mensen met een handicap of arbeidsbeperking meer eigen regie en ondersteuning krijgen op de werkvloer, onder andere via Sociale Ontwikkelbedrijven. Dit moet voorkomen dat mensen met een beperking structureel in de bijstand blijven en hun talenten verloren gaan voor de arbeidsmarkt.
“BIJ1 zet daarom in op Sociale Ontwikkelbedrijven waarbij mensen meer eigen regie en ondersteuning op de werkvloer krijgen.”
D66 erkent dat het huidige stelsel rondom arbeidsongeschiktheid, met name de WIA, niet goed functioneert en pleit voor fundamentele hervorming. Daarnaast wil D66 dat zelfstandigen verplicht verzekerd worden tegen arbeidsongeschiktheid om hun bestaanszekerheid te vergroten en oneerlijke verschillen met werknemers te verkleinen. De partij richt zich op het verbeteren van duidelijkheid, rechtvaardigheid en solidariteit in het systeem.
Fundamentele hervorming van de WIA
D66 vindt dat de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) onvoldoende werkt: de instroom groeit, regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. De partij wil daarom het stelsel grondig hervormen om duidelijkheid en rechtvaardigheid te vergroten.
“De Wia (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) werkt op dit moment onvoldoende. De instroom groeit, de regels zijn onduidelijk en mensen krijgen niet altijd waar ze recht op hebben. Fundamentele hervorming is nodig.”
Verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
D66 wil dat zelfstandigen verplicht verzekerd worden tegen arbeidsongeschiktheid, omdat veel zzp’ers nu geen vangnet hebben. Dit voorkomt dat zelfstandigen en de samenleving met grote financiële risico’s worden geconfronteerd en verkleint de verschillen met werknemers.
“veel zelfstandigen bouwen geen pensioen op of hebben geen verzekering voor arbeidsongeschiktheid. Met alle gevolgen van dien voor henzelf en de samenleving.”
DENK wil een collectieve, betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen (ZZP’ers), waarbij opdrachtgevers zoveel mogelijk de kosten dragen. Ze erkennen het belang van keuzevrijheid voor zelfstandigen, maar willen tegelijkertijd de risico’s van arbeidsongeschiktheid collectief opvangen en schijnzelfstandigheid tegengaan.
Collectieve en betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen
DENK pleit voor een collectief georganiseerde en betaalbare arbeidsongeschiktheidsverzekering voor zelfstandigen, met opt-out mogelijkheden en een kostenverdeling die vooral bij opdrachtgevers ligt. Dit voorstel is bedoeld om de inkomenszekerheid van ZZP’ers te vergroten zonder hun zelfstandigheid onnodig te beperken, en om te voorkomen dat zelfstandigen onverzekerd blijven bij arbeidsongeschiktheid.
“Daarnaast willen wij dat er een betaalbare en collectief georganiseerde verzekering voor arbeidsongeschiktheid komt voor zelfstandigen, waarbij we ook kijken naar opt out mogelijkheden. De kosten van deze verzekering moeten zo veel mogelijk door opdrachtgevers worden gedragen.”
FVD is tegen verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekeringen voor ZZP’ers en wil dat zelfstandigen zelf bepalen of en hoe zij zich verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. Verder wordt arbeidsongeschiktheid als thema nauwelijks uitgewerkt; er zijn geen voorstellen voor het bredere stelsel of voor werknemers. De partij legt de nadruk op individuele keuzevrijheid en minder overheidsbemoeienis.
Geen verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor ZZP’ers
FVD vindt dat zelfstandigen niet verplicht moeten worden zich te verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. De partij ziet verplichte verzekeringen als een beperking van de vrijheid van ondernemers en wil dat ZZP’ers zelf kunnen beslissen hoe zij hun risico’s afdekken. Dit standpunt adresseert het probleem van overregulering en benadrukt individuele verantwoordelijkheid.
“We dwingen ZZP’ers niet om pensioen- of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen af te sluiten, zodat ze zelf kunnen beslissen hoe ze hun geld besteden.”
Volt wil arbeidsongeschiktheid gelijkwaardig beschermen voor alle werkenden, inclusief zelfstandigen, door hen toegang te geven tot sociale voorzieningen als de WAO en WIA. Ze pleiten voor één sociaal stelsel waarin zelfstandigen dezelfde rechten en bescherming krijgen als werknemers in loondienst, met bijbehorende premiebetaling.
Zelfstandigen krijgen toegang tot WAO en WIA
Volt vindt dat zelfstandigen dezelfde bescherming moeten krijgen als werknemers bij arbeidsongeschiktheid, om zo het vangnet voor alle werkenden te versterken en schijnconstructies te voorkomen. Dit betekent dat zelfstandigen verplicht worden premies te betalen en recht krijgen op uitkeringen bij arbeidsongeschiktheid, wat de bestaanszekerheid vergroot en het sociale stelsel eerlijker maakt.
“Er komt één sociaal stelsel voor werkenden: zelfstandigen krijgen net als werknemers rechten binnen de WW, WAO en WIA. Dat betekent dat zij dezelfde bescherming krijgen als werknemers die in loondienst zijn, en dat zij hiervoor premies betalen.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma