Verkiezingsprogramma's 2025 overantisemitisme
De SGP beschouwt antisemitisme als een ernstig en groeiend probleem dat krachtig bestreden moet worden, zowel wettelijk als maatschappelijk. De partij pleit voor strengere wetgeving, expliciete strafbaarstelling, zero-tolerance handhaving, en vergaande maatregelen in onderwijs, immigratie en demonstratierecht om Jodenhaat te weren en de veiligheid van Joodse burgers te waarborgen. Centraal staat het beschermen van Joods leven en het bestaansrecht van Israël, met concrete voorstellen voor handhaving, educatie en uitsluiting van antisemitische organisaties en individuen.
Zero-tolerance en strengere strafbaarstelling van antisemitisme
De SGP wil antisemitisme expliciet strafbaar stellen, incidenten streng vervolgen en een zero-tolerancebeleid hanteren. Dit moet leiden tot hogere pakkans, meer veroordelingen en een aparte aangifte-categorie, met de IHRA-definitie als leidraad.
“Antisemitisme verdient een aparte strafbaarstelling in het Wetboek van Strafrecht op basis van de IHRA-definitie.”
“Er komt een zero-tolerancebeleid voor antisemitische incidenten, met een speciale eenheid bij Politie en OM voor opsporing en vervolging, waarbij antisemitisme een aparte aangifte-categorie wordt.”
“Incidenten worden verplicht geregistreerd volgens de IHRA-definitie en rechtszaken moeten vaker leiden tot een veroordeling, zodat een stevige en prioritaire aanpak gegarandeerd is.”
Verbod en ontbinding van antisemitische organisaties en demonstraties
De partij wil organisaties en demonstraties die antisemitisme verspreiden of faciliteren verbieden en ontbinden, met nadruk op het weren van haatpredikers en het sanctioneren van antisemitische uitingen in het publieke domein.
“Organisaties die zich schuldig maken aan antisemitisme volgens de IHRA-definitie worden verboden en ontbonden.”
“Demonstraties waarbij sprake is van antisemitische leuzen zoals ‘From the river to the sea…’ of waarbij vlaggen worden vertoond van terroristische of antisemitische organisaties worden verboden en ontbonden.”
“Het gebruik van antisemitische leuzen, vlaggen en afbeeldingen bij demonstraties wordt verboden. De zogenaamde IHRA-definitie is hierbij leidend.”
Strenge immigratie- en naturalisatievoorwaarden tegen antisemitisme
De SGP wil dat aspirant-burgers expliciet afstand doen van antisemitisme en het bestaansrecht van Israël erkennen als voorwaarde voor naturalisatie, met zware consequenties bij overtreding, zoals intrekking van verblijfsrecht.
“De SGP wil in de wet vastleggen dat aspirant-burgers expliciet afstand doen van antisemitische ideeën (inclusief ontkenning van Israëls bestaansrecht) als voorwaarde voor naturalisatie.”
“Antisemitisme wordt zwaar meegewogen als weigerings- of intrekkingsgrond in de asiel- en inburgeringsprocedure, bij de aanvraag van een tijdelijke en permanente verblijfsvergunning en in de naturalisatieprocedure.”
“Vreemdelingen die zich schuldig maken aan antisemitisme vallen onder de reikwijdte van de glijdende schaal en riskeren daarmee een afwijzing of intrekking van hun verblijfsrecht.”
Verplichte educatie over Holocaust en Joodse geschiedenis
De partij wil structureel meer educatie over de Holocaust en Joodse geschiedenis, met verplichte bezoeken aan herinneringscentra voor leerlingen en nieuwkomers, om bewustwording en weerbaarheid tegen antisemitisme te vergroten.
“Daarom komt er meer budget voor educatie op scholen over de Holocaust en Joodse geschiedenis. Kennis over de Holocaust blijft een verplicht kerndoel in het burgerschapsonderwijs.”
“In het kader van het Nationaal Plan Holocausteducatie moet elke leerling kennis maken met de (geschiedenis van de) Joodse gemeenschap door een bezoek aan een relevante organisatie of museum zoals het Joods Cultureel Kwartier in Amsterdam.”
“De SGP wil dat nieuwkomers in het kader van hun inburgering worden verplicht om een bezoek te brengen aan het Nationaal Holocaustmuseum of één van de andere herinneringscentra.”
Bescherming en veiligheid van Joodse burgers
De SGP wil een veiligheidsfonds voor Joodse instellingen, meer capaciteit bij politie en OM, en structurele ondersteuning van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB) om de veiligheid van Joodse burgers te waarborgen.
“De SGP wil een veiligheidsfonds voor de beveiliging van Joodse scholen, instellingen en objecten zodat de Joodse gemeenschap niet meer zelf hoeft op te draaien voor de toenemende beveiligingskosten.”
“De SGP pleit voor een stevige en structurele positie van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB). Voor de werkzaamheden van de NCAB moeten voldoende middelen zijn om uitvoering te kunnen geven aan een stevig beleid tegen antisemitisme.”
Geen overheidssteun of subsidies voor antisemitische organisaties
De partij wil dat organisaties die antisemitisme verspreiden of haatpredikers uitnodigen geen overheidssteun of subsidies ontvangen, en dat ontwikkelingsorganisaties in het buitenland actief optreden tegen antisemitisme.
“Het kan niet zo zijn dat organisaties die haatzaaiers een podium bieden op enigerlei wijze overheidssteun ontvangen.”
“Ontwikkelingsorganisaties die met Nederlandse subsidies actief zijn in de Palestijnse gebieden moeten krachtig optreden tegen antisemitisme bij hun eigen medewerkers en dienen het bestaansrecht van Israël te erkennen. Nederland subsidieert geen organisaties die onze belangen en bondgenoten ondermijnen.”
GroenLinks-PvdA erkent dat antisemitisme in Nederland toeneemt en wil dit krachtig bestrijden door zowel preventieve als repressieve maatregelen. De partij zet in op het tegengaan van online haat, het vergroten van kennis over Joodse geschiedenis en cultuur, het verbeteren van beveiliging van Joodse instellingen, en het hard aanpakken van antisemitische incidenten. Daarnaast wordt educatie en bewustwording als essentieel gezien om antisemitisme structureel tegen te gaan.
Online haat en bewustwording tegengaan
GroenLinks-PvdA ziet online haat als een voedingsbodem voor antisemitisme en wil deze aanpakken door strengere regulering en educatie. Het vergroten van kennis over de Joodse geschiedenis en cultuur wordt als belangrijk middel gezien om vooroordelen en haat te verminderen.
“We bestrijden antisemitisme door online haat tegen te gaan en kennis over de Joodse geschiedenis en cultuur te vergroten.”
“In het onderwijs besteden we meer aandacht aan de gevolgen van discriminatie, antisemitisme en uitsluiting. We waarborgen aandacht voor onder andere het koloniale verleden, slavernij, de Holocaust en de Joodse cultuur.”
“Sociale media bieden de voedingsbodem bij uitstek waar ontkiemend antisemitisme, moslimhaat, vrouwenhaat, discriminatie en racisme kunnen uitgroeien tot gewelddadige acties.”
Beveiliging en harde aanpak van antisemitische incidenten
De partij wil Joodse instellingen beter beveiligen en pleit voor een harde aanpak van antisemitische incidenten, inclusief passende straffen en laagdrempelige aangifte bij getrainde discriminatierechercheurs.
“Met meer politiecapaciteit beveiligen we Joodse instellingen en moskeeën.”
“Antisemitische incidenten pakken we hard aan met passende straffen, en we zorgen dat slachtoffers laagdrempelig aangifte kunnen doen bij getrainde discriminatierechercheurs. We zorgen voor voldoende beveiliging bij Joodse instellingen.”
Structurele ondersteuning en coördinatie
GroenLinks-PvdA ondersteunt voortzetting van bestaande coördinatie en initiatieven tegen antisemitisme, zoals de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding en het Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie.
“De Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding en de Nationaal Coördinator Discriminatie en Racisme zetten hun belangrijke werk voort.”
“We maken middelen vrij voor initiatieven die zich inzetten voor meer bewustwording, zoals het Nationaal Plan Versterking Holocausteducatie...”
De ChristenUnie neemt een uitgesproken standpunt tegen antisemitisme en pleit voor een harde, structurele aanpak, zowel in de samenleving als specifiek in het onderwijs. Ze willen bestaande actieplannen voortzetten en uitbreiden, extra financiering voor Joodse instellingen handhaven, antisemitisme strafbaar stellen en monitoren, en educatie over de Holocaust verplichten op scholen.
Harde aanpak van antisemitisme in samenleving en strafrecht
De ChristenUnie wil antisemitisme krachtig bestrijden door bestaande actieplannen voort te zetten, extra financiering voor Joodse instellingen te waarborgen, en antisemitische motieven bij delicten expliciet strafbaar te stellen. Ze benadrukken het belang van monitoring en waar nodig het verhogen van de strafmaat of intensiveren van opsporing, en tolereren geen antisemitisme binnen de politie.
“Het actieplan Bestrijding Antisemitisme wordt doorgezet en waar nodig uitgebreid. De extra financiering voor ondersteuning van het Joodse leven wordt voortgezet. Het aangenomen initiatiefwetsvoorstel van de ChristenUnie dat een antisemitisch oogmerk bij delicten strafbaar stelt, wordt goed gemonitord. Als blijkt dat de strafmaat verhoogd of opsporing geïntensiveerd moet worden, doen we dat.”
“Het is vreselijk dat beveiliging voor Joodse instellingen noodzakelijk is. De overheid draagt hiervoor de beveiligingskosten.”
“Voor politieagenten die weigeren Joodse instellingen te beschermen of zich antisemitisch (of anderszins racistisch) uitlaten, is geen plaats bij het korps.”
Structurele antisemitismebestrijding in het onderwijs
De partij ziet het onderwijs als cruciale plek om antisemitisme te voorkomen en te bestrijden. Ze willen dat scholen actief aandacht besteden aan de geschiedenis van Jodenvervolging, dat Joodse studenten zich veilig voelen, en dat elk kind minimaal één keer een Holocaust-herinneringscentrum bezoekt.
“Het onderwijs, van basisschool tot universiteit, moet een veilige plek zijn voor Joodse studenten en medewerkers. De taskforce in het onderwijs wordt ingezet om antisemitisme terug te dringen en te voorkomen dat steeds meer Joodse jongeren besluiten in het buitenland te studeren.”
“De zwarte bladzijden in onze geschiedenis hoe we zijn omgegaan met Joodse medeburgers worden op elke school besproken. Iedere jongere moet een keer in zijn schooltijd het Nationaal Holocaustmuseum of één van de herdenkingscentra zoals kamp Amersfoort of Westerbork bezoeken.”
Principiële afwijzing van antisemitisme als onderdeel van bredere strijd tegen discriminatie
De ChristenUnie positioneert antisemitisme expliciet als een kwaad dat samen met andere vormen van racisme en discriminatie bestreden moet worden, vanuit het principe van menselijke waardigheid.
“De ChristenUnie stelt zich daarom teweer tegen het kwaad van racisme, antisemitisme en discriminatie op basis van levensovertuiging, geslacht, handicap of op welke grond dan ook.”
De Partij voor de Dieren (PvdD) erkent antisemitisme als een ernstig en groeiend probleem in Nederland en Europa, dat zowel historisch als actueel aandacht vereist. De partij pleit voor betere bescherming van Joodse Nederlanders, meer educatie over de Holocaust, en het betrekken van kritische Joodse organisaties bij beleid, maar verzet zich tegen het gelijkstellen van kritiek op Israël met antisemitisme. PvdD wijst de IHRA-definitie af en benadrukt het belang van onderscheid tussen antisemitisme en legitieme kritiek op Israëlisch beleid.
Betere bescherming en educatie voor Joodse Nederlanders
PvdD onderkent de toename van antisemitisme en wil Joodse Nederlanders beter beschermen, onder meer door beveiliging van scholen en meer educatie over de Holocaust. De partij ziet educatie als essentieel om waakzaamheid te bevorderen en herhaling van het verleden te voorkomen.
“Joodse Nederlanders hebben steeds vaker te maken [met] antisemitisme. Met verbale en fysieke agressie op school, op het werk, in de eigen buurt, in de sport en op sociale media. Joodse scholen moeten steeds strenger beveiligd worden. Joden moeten hun Joodse identiteit in vrijheid en veiligheid kunnen beleven.”
“Educatie over de holocaust legt zowel de nadruk op de gruweldaden zelf als op de signalen en omstandigheden die eraan voorafgingen, om waakzaamheid in de samenleving te bevorderen. De overheid investeert in holocausteducatie.”
“De overheid maakt geld vrij voor het plaatsen van Stolpersteine (‘struikelstenen’) in gemeenten.”
Kritische Joodse organisaties betrekken bij beleid
De partij vindt dat niet alle Joodse stemmen voldoende gehoord worden en wil dat kritische Joodse organisaties structureel worden geraadpleegd bij het bestrijden van antisemitisme.
“Joodse organisaties zoals Een Ander Joods Geluid, Erev Rav en gate48 moeten geraadpleegd worden door de Nationaal Coördinator Antisemitisme Bestrijding en betrokken worden bij nieuwe initiatieven tegen antisemitisme. Deze organisaties worden niet voldoende gehoord.”
Afwijzen van de IHRA-definitie en onderscheid tussen antisemitisme en Israël-kritiek
PvdD verzet zich tegen het gelijkstellen van kritiek op Israël met antisemitisme en wijst de IHRA-werkdefinitie af. De partij stelt dat het verwateren van het begrip antisemitisme de strijd tegen echt antisemitisme schaadt.
“Het is zorgwekkend en gevaarlijk dat er politici zijn die legitieme kritiek op de Israëlische regering of boosheid en verdriet over de genocidale oorlog in Gaza wegzetten als antisemitisme. ... Ten tweede omdat de betekenis en de gevoelswaarde van het begrip antisemitisme hiermee verwatert. Dit schaadt de strijd tegen werkelijk antisemitisme.”
“De IHRA-werkdefinitie ziet kritiek op de staat Israël als een vorm van antisemitisme. De Nederlandse overheid wijst deze definitie daarom af.”
BIJ1 erkent antisemitisme als een serieuze vorm van racisme en wil het krachtig bestrijden, maar verwerpt de IHRA-definitie van antisemitisme omdat die volgens hen kritiek op Israël onterecht als antisemitisch bestempelt. Ze pleiten voor een eigen, "eerlijke" definitie van antisemitisme en willen educatie over fascisme en antisemitische complottheorieën versterken. BIJ1 benadrukt dat antisemitisme ook binnen zionistische groepen voorkomt en wil organisaties die racistisch gedachtegoed verspreiden verbieden.
Eerlijke definitie van antisemitisme, afwijzing IHRA-definitie
BIJ1 vindt dat de huidige IHRA-definitie van antisemitisme te vaak wordt gebruikt om legitieme kritiek op Israël te onderdrukken. Ze willen een eigen, "eerlijke" definitie hanteren die ruimte laat voor het benoemen van het koloniale en racistische karakter van Israël zonder dat dit als antisemitisch wordt gezien. Ook erkennen ze antisemitisme binnen zionistische groepen.
“Er komt een eerlijke definitie van antisemitisme. We verwerpen de IHRA-definitie↗, die zegt dat het erkennen van het koloniale en racistische karakter van ‘Israël’ antisemitisch is. We erkennen ook het antisemitisme binnen zionistische groepen, zoals dat van Viktor Orbán en extremistische christenen.”
Educatie en bestrijding van antisemitische theorieën
BIJ1 wil meer educatie over fascisme en expliciet over antisemitische complottheorieën, zoals de omvolkingstheorie en leugens over een Joods complot. Dit moet bijdragen aan het beter bestrijden van antisemitisme in de samenleving.
“Er komt meer aandacht voor educatie over fascisme in alle vormen. Zodat we racistische en antisemitische theorieën zoals de omvolkingstheorie, ‘cultuurmarxisme’ of leugens over een Joods complot beter kunnen bestrijden.”
Juridische definitie en aanpak van antisemitisme
BIJ1 wil een juridische definitie van antisemitisme opstellen en deze opnemen in het bredere kader van discriminatiebestrijding, samen met andere vormen van racisme.
“We stellen juridische definities op van racisme, anti-Zwart racisme, antisemitisme, anti-Aziatisch racisme, moslimhaat en haat tegen Roma en Sinti-volken.”
Verbod op organisaties die racistisch en antisemitisch gedachtegoed verspreiden
BIJ1 wil organisaties die racistisch, inclusief antisemitisch, gedachtegoed verspreiden verbieden en ontbinden.
“Ook verbieden en ontbinden we organisaties die racistisch gedachtegoed uitwisselen en verspreiden.”
Volt erkent antisemitisme als een specifiek probleem en steunt actief het programma van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB). De partij wil dat Nederland een voortrekkersrol neemt in de EU bij het bestrijden van antisemitisme, complottheorieën en discriminatie tegen Joden, en pleit voor structurele, professionele en wettelijke verankering van antidiscriminatiebeleid.
Steun voor Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB)
Volt ziet het bestrijden van antisemitisme als een prioriteit en ondersteunt het bestaande nationale programma hiertegen. De partij wil dat Nederland zich binnen de EU inzet voor de bestrijding van antisemitisme, complottheorieën en terreur tegen Joden en Joodse organisaties. Op termijn moeten de werkzaamheden van de NCAB opgaan in een bredere coördinatie tegen discriminatie en racisme.
“Volt steunt het programma van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding (NCAB). Nederland moet zich inspannen om een voortrekkersrol op zich te nemen binnen de EU in het bestrijden van complottheorieën (online en offline) en discriminatie en terreur tegen Joden en Joodse organisaties.”
“Op de lange termijn ziet Volt de werkzaamheden van de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding onderdeel worden van de Nationaal Coördinator tegen Discriminatie en Racisme.”
Structureel en wettelijk antidiscriminatiebeleid inclusief antisemitisme
Volt wil dat antidiscriminatiebeleid, inclusief de bestrijding van antisemitisme, wettelijk verplicht wordt voor alle gemeenten en overheidsinstellingen. Dit beleid moet periodiek worden geëvalueerd en ADV’s (anti-discriminatievoorzieningen) moeten professioneler en effectiever worden ingericht.
“Er komt een wettelijke verplichting voor alle Nederlandse gemeenten (inclusief de BES-eilanden) om antidiscriminatiebeleid te voeren, inclusief een periodieke evaluatieplicht van dit beleid.”
“Volt pleit ervoor dat anti-discriminatievoorzieningen (ADV’s) professioneler worden, zodat discriminatie effectief kan worden aangepakt en preventie een belangrijke onderdeel wordt van de ADV’s.”
BBB beschouwt de toename van antisemitisme als een urgent probleem en pleit voor onvoorwaardelijke bescherming van de Joodse gemeenschap in Nederland. De partij wil erkenning van de Holocaust in het inburgeringstraject behouden en roept op tot daadkrachtig optreden tegen antisemitische uitingen, met bijzondere aandacht voor onderwijsinstellingen. BBB koppelt de bestrijding van antisemitisme aan het beschermen van democratische waarden en het tegengaan van import van haat uit internationale conflicten.
Onvoorwaardelijke bescherming Joodse gemeenschap
BBB ziet het beschermen van Joodse Nederlanders als urgenter dan ooit vanwege de toename van antisemitisme, intimidatie en geweld. De partij benadrukt het belang van erkenning van de Holocaust in het inburgeringstraject en stelt dat vrijheid en veiligheid voor Joden nooit vanzelfsprekend zijn.
“Het beschermen van Joodse Nederlanders is urgenter dan ooit. Antisemitisme neemt in alarmerend tempo toe. Intimidatie, bedreiging en zelfs geweld tegen Joden zijn helaas weer realiteit geworden. BBB staat voor onze Joodse gemeenschap en vindt dat deze onvoorwaardelijk beschermd moet worden. Wij zijn er trots op dat erkenning van de Holocaust, mede dankzij onze inzet, is opgenomen in het inburgeringstraject. Omdat vrijheid en veiligheid nooit vanzelfsprekend zijn.”
Daadkrachtig optreden tegen antisemitisme op onderwijsinstellingen
BBB wil dat onderwijsinstellingen onmiddellijk optreden tegen antisemitische demonstraties en vernielingen, en dat de Onderwijsinspectie hierop toeziet.
“Bij antisemitische of andere haatdragende demonstraties en vernielingen dienen onderwijsinstellingen onmiddellijk daadkrachtig op te treden. We willen dat de Onderwijsinspectie dit meeneemt in haar beoordeling van onderwijsinstellingen.”
Waakzaamheid tegen import van haat en internationale conflicten
BBB waarschuwt voor het overslaan van spanningen uit het Midden-Oosten naar Nederland en pleit voor hard optreden tegen het verheerlijken van terreur en import van haat, mede in relatie tot antisemitisme.
“BBB blijft alert op het overslaan van spanningen uit het MiddenOosten naar Nederland en vindt dat hard moet worden opgetreden tegen mensen, activisten en groepen die terreur of terreurorganisaties verheerlijken.”
Het CDA stelt dat er in Nederland geen enkele ruimte mag zijn voor antisemitisme en dat zowel antisemitisme als Holocaustontkenning stevig bestreden moeten worden. Daarnaast koppelt het CDA de bestrijding van antisemitisme aan voorwaarden voor internationale erkenning van Palestina, waarbij effectieve maatregelen tegen antisemitisme in de Palestijnse gebieden vereist zijn. De partij benadrukt een actieve rol van de overheid in bewustwording, beleidstoetsing en het nemen van concrete maatregelen.
Geen enkele ruimte voor antisemitisme in Nederland
Het CDA vindt dat antisemitisme en Holocaustontkenning krachtig bestreden moeten worden en ziet een voorbeeldrol voor de overheid. Dit standpunt adresseert het probleem van antisemitisme in de Nederlandse samenleving en benadrukt de noodzaak van actieve bestrijding en bewustwording.
“Er is geen enkele ruimte voor antisemitisme in Nederland. Antisemitisme en de ontkenning van de Holocaust moet voortdurend en stevig bestreden worden.”
“Het Rijk heeft een voorbeeldfunctie en toetst actief het eigen beleid op uitsluiting, vooroordelen en het wegnemen van drempels. De overheid draagt bij aan bewustwording en transparantie.”
Voorwaarden voor erkenning Palestina: effectieve maatregelen tegen antisemitisme
Het CDA verbindt de bestrijding van antisemitisme expliciet aan internationale politiek door effectieve maatregelen tegen antisemitisme als voorwaarde te stellen voor de erkenning van Palestina. Dit standpunt adresseert het risico op antisemitisme in de Palestijnse gebieden en koppelt het aan vredes- en erkenningsprocessen.
“Voorwaarden zijn in ieder geval: institutionele versterking en de bestuurlijke integratie van Gaza en de Westelijke Jordaanoever, uitsluiting van Hamas en vergelijkbare terreurorganisaties, ondubbelzinnige erkenning van het bestaansrecht van Israël, democratische hervormingen, vrije verkiezingen en effectieve maatregelen tegen corruptie, antisemitisme en religieus extremisme.”
D66 veroordeelt expliciet antisemitisme en zet zich in voor de bestrijding van haat en geweld tegen joodse Nederlanders. De partij wil investeren in gespecialiseerde rechercheurs, betere training bij de politie en extra beveiligingsmaatregelen bij synagogen. D66 streeft naar een samenleving waarin alle vormen van discriminatie, waaronder antisemitisme, actief worden tegengegaan.
Investeren in bestrijding van antisemitisme en bescherming van joodse instellingen
D66 erkent dat haat en geweld tegen mensen vanwege hun geloof, waaronder jodenhaat, toeneemt en vindt dat dit moet stoppen. De partij wil daarom investeren in gespecialiseerde rechercheurs, betere training bij de politie en extra beveiligingsmaatregelen bij synagogen. Hiermee adresseert D66 het probleem van antisemitisme als een concrete bedreiging voor de veiligheid van joodse Nederlanders.
“Haat en geweld tegen mensen vanwege hun geloof, afkomst, seksuele oriëntatie of genderidentiteit neemt toe. Dat moet stoppen. We investeren in gespecialiseerde rechercheurs en betere training bij de politie. We nemen extra beveiligingsmaatregelen waar dat nodig is, zoals bij moskeeën en synagogen.”
Actief doorbreken van antisemitisme als vorm van discriminatie
D66 noemt antisemitisme expliciet als een vorm van discriminatie die doorbroken moet worden. De partij benadrukt dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn, ongeacht afkomst of geloof, en pleit voor een brede antidiscriminatiewet die ook antisemitisme omvat. Dit standpunt adresseert antisemitisme als maatschappelijk probleem dat structureel aangepakt moet worden.
“D66 wil alle vormen van uitsluiting, racisme en discriminatie doorbreken: of het nu gaat om afkomst of geloof (jodenhaat of moslimhaat)...”
“De huidige wet (de Algemene wet gelijke behandeling - Awbg) schiet op belangrijke punten tekort. D66 wil daarom een nieuwe, brede Antidiscriminatiewet waar álle vormen van discriminatie onder vallen.”
DENK veroordeelt antisemitisme expliciet als een vorm van discriminatie en pleit voor een gerichte aanpak ervan, naast andere vormen van racisme. Het programma noemt een specifiek plan tegen antisemitisme en benadrukt het belang van gelijke behandeling voor alle groepen, inclusief joden. Concrete beleidsvoorstellen zijn onder meer een gerichte aanpak van antisemitisme en het opnemen van antifascisme in de Grondwet.
Gerichte aanpak van antisemitisme
DENK erkent antisemitisme als een ernstige vorm van discriminatie die specifieke aandacht vereist. De partij wil een gericht plan tegen antisemitisme, naast plannen tegen andere vormen van haat en racisme, om zo gelijke kansen en veiligheid voor joodse Nederlanders te waarborgen.
“Specifieke uitingsvormen van discriminatie krijgen gerichte aanpakken. Hierbij gaat het bijvoorbeeld om een specifiek plan tegen antisemitisme, LHBTI haat, anti ziganisme, anti zwart racisme en andere uitingsvormen van discriminatie die om een gerichte aanpak vragen.”
Antifascisme en expliciete afwijzing van racisme, inclusief antisemitisme
DENK wil antifascisme expliciet in de Grondwet opnemen en benoemt antisemitisme als een van de vormen van racisme die bestreden moeten worden. Hiermee onderstreept de partij dat de strijd tegen antisemitisme onderdeel is van een bredere inzet tegen alle vormen van racisme en uitsluiting.
“Wij strijden tegen alle vormen van discriminatie en racisme: moslimhaat, anti zwart en anti Oost Aziatisch racisme, antisemitisme, haat en geweld jegens LHBTI’ers, anti hindoe en Sikh racisme, anti ziganisme en welke andere vorm van onwettig onderscheid dan ook.”
“Antifascisme in de Grondwet. Nooit meer is nu: in de Grondwet wordt expliciet opgenomen dat Nederland het fascisme en extreemrechtse politiek afwijst en kiest voor een pluriforme rechtsstaat waarin iedereen gelijkwaardig is.”
Het verkiezingsprogramma van Forum voor Democratie (FVD) bevat geen expliciet beleid of concrete voorstellen gericht op het bestrijden van antisemitisme. De partij benoemt het onderwerp niet direct en koppelt het niet aan specifieke maatregelen. Wel uit FVD zich over het Israëlisch-Palestijns conflict, maar zonder directe relatie tot antisemitisme in Nederland.
Sympathie voor Israël én Palestijnen, kritiek op beide zijden
FVD spreekt zich uit over het Israëlisch-Palestijns conflict door zowel sympathie te tonen voor Israël als voor de Palestijnen, en veroordeelt geweld van beide kanten. Dit standpunt adresseert echter niet expliciet antisemitisme, maar positioneert zich in het bredere geopolitieke debat.
“We voelen sympathie voor zowel Israël als de Palestijnen. We veroordelen ten zeerste het optreden van Hamas op 7 oktober 2023 maar beschouwen de respons van de regering-Netanyahu in Gaza eveneens als volstrekt buitenproportioneel en onaanvaardbaar.”
“We spreken ons in internationaal verband uit voor de totstandkoming van een tweestatenoplossing en erkennen een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967. Tevens spreken we ons uit tegen de ruim 750.000 illegale Joodse kolonisten die zich op Palestijns gebied op de West Bank hebben gevestigd.”
Oproep tot vrijlating Israëlische gijzelaars
FVD vraagt internationaal aandacht voor de vrijlating van Israëlische gijzelaars door Hamas. Ook dit standpunt is verbonden aan het Midden-Oostenbeleid, niet aan antisemitismebestrijding in Nederland.
“We spreken ons in internationaal verband uit voor het vrijlaten van de laatste Israelische gijzelaars die nog worden vastgehouden door Hamas.”
JA21 erkent antisemitisme als een serieus probleem en pleit voor krachtige bestrijding ervan, met bijzondere aandacht voor de bescherming van de Joodse gemeenschap en Joodse studenten. De partij koppelt de aanpak van antisemitisme aan bredere thema’s als onderwijs, integratie en het waarborgen van Nederlandse waarden, en stelt concrete maatregelen voor zoals toezicht op onderwijsinstellingen en het tegengaan van ideologische beïnvloeding.
Krachtig bestrijden van antisemitisme en steun aan de Joodse gemeenschap
JA21 stelt dat antisemitisme krachtig bestreden moet worden en benadrukt expliciet steun aan de Joodse gemeenschap in Nederland. Dit wordt gepresenteerd als een kernwaarde binnen het bredere streven naar bescherming van minderheden en het waarborgen van veiligheid en vrijheid.
“De Joodse gemeenschap in Nederland steunen en antisemitisme krachtig bestrijden.”
Bescherming van Joodse studenten in het hoger onderwijs
JA21 vindt dat universiteiten en hogescholen pal moeten staan voor Joodse studenten en stelt dat oplevend antisemitisme in het onderwijs geen plaats mag hebben. De partij verzet zich tegen druk om banden met Israëlische instellingen te verbreken en pleit voor een veilige leeromgeving zonder intimidatie.
“De besturen van de Nederlandse universiteiten en hogescholen dienen pal te staan voor al hun Joodse studenten die zonder intimidatie het lesprogramma moeten kunnen volgen. Voor oplevend antisemitisme kan geen plaats zijn en dat betekent ook dat Nederlandse universiteiten en hogescholen niet moeten zwichten wanneer druk wordt uitgeoefend om banden met Israelische onderwijsinstellingen op te schorten of te beëindigen.”
Waarborgen van onderwijs op basis van democratische waarden, inclusief afwijzing van antisemitisme
JA21 koppelt de bestrijding van antisemitisme aan het bredere streven naar onderwijs dat Nederlandse kernwaarden uitdraagt. De partij wil dat scholen actief de afwijzing van antisemitisme onderwijzen en dat de inspectie hier streng op toeziet, met name bij islamitische scholen.
“JA21 pleit voor een modernisering van artikel 23 GW waarbij eerbiediging van de waarden van de democratische rechtstaat zoals gelijkwaardigheid, vrijheid van geloof en meningsuiting en afwijzing van discriminatie, antisemitisme en haat wordt gewaarborgd.”
De PVV noemt het bestrijden van antisemitisme expliciet als speerpunt en koppelt dit aan een bredere afwijzing van islamitische invloeden in Nederland. Hun belangrijkste voorstellen zijn een "snoeiharde aanpak van antisemitisme" en het expliciet steunen van Israël, mede vanwege het toenemende antisemitisme in Nederland. De partij verbindt antisemitisme direct aan islam en migratie, en positioneert zich als de partij die hier het hardst tegen optreedt.
Snoeiharde bestrijding van antisemitisme in Nederland
De PVV stelt dat het antisemitisme in Nederland toeneemt en dat dit met kracht bestreden moet worden. Ze presenteren dit als een kernpunt van hun veiligheidsbeleid en koppelen het aan bredere zorgen over immigratie en islamisering.
Onvoorwaardelijke steun aan Israël vanwege antisemitisme
De PVV legitimeert haar onvoorwaardelijke steun aan Israël mede door te wijzen op het toenemende antisemitisme, zelfs binnen de Nederlandse politiek. Dit wordt gebruikt als argument voor het versterken van de banden met Israël en het steunen van Israëlische militaire acties.
“Israël, omringd door islamitische terreur, voert een existentiële strijd en verdient al onze steun – zeker gezien het toenemende antisemitisme, zelfs in onze eigen Tweede Kamer.”
De VVD erkent een toename van antisemitisme in Nederland en stelt dat de Joodse gemeenschap recht heeft op veiligheid. De partij wil de nationale aanpak tegen antisemitisme versterken, de Nationaal Coördinator meer bevoegdheden geven, Holocaustontkenning streng aanpakken en het bespreekbaar maken van de Holocaust in elk klaslokaal verplicht stellen. Daarnaast wil de VVD antisemitische organisaties sneller kunnen verbieden.
Versterken nationale aanpak tegen antisemitisme
De VVD vindt dat de Joodse gemeenschap een veilige plek in Nederland verdient en wil daarom de nationale aanpak tegen antisemitisme intensiveren. Dit omvat meer bevoegdheden en middelen voor de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding, het stevig aanpakken van Holocaustontkenning en -bagatellisering, en het verplicht bespreekbaar maken van de Holocaust in het onderwijs.
“We versterken de nationale aanpak tegen antisemitisme en geven de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding meer bevoegdheden en middelen. Holocaustontkenning en -bagatellisering zijn een vorm van hedendaags antisemitisme en worden stevig aangepakt. We maken de Holocaust bespreekbaar in elk klaslokaal.”
Verbieden van antisemitische organisaties
De VVD wil sneller kunnen optreden tegen organisaties die antisemitisch zijn door het juridisch makkelijker te maken deze te ontbinden en te verbieden, naar Duits voorbeeld.
“Zo wordt het naar Duits voorbeeld sneller mogelijk een vereniging of organisatie zoals Samidoun, de PFLP en andere antirechtsstatelijke, anti-LHBTIQ+ en antisemitische organisaties te ontbinden en verboden te verklaren.”
Aandacht voor antisemitisme in inburgering en onderwijs
De VVD wil dat inburgeringsprogramma’s expliciet aandacht besteden aan antisemitisme en de Holocaust, zodat nieuwe Nederlanders deze thema’s leren kennen en respecteren.
“Inburgeringsprogramma’s moeten daarom expliciet aandacht besteden aan vrije waarden, zelfbeschikking, antisemitisme, de holocaust en eer-gerelateerd geweld en deze moeten ook centraal staan in de participatieverklaring die inburgeraars moeten tekenen.”
De SP maakt in haar verkiezingsprogramma duidelijk onderscheid tussen terechte kritiek op het beleid van Israël en antisemitisme, en verwerpt het gelijkstellen van deze twee. De partij stelt dat kritiek op Israël niet gecriminaliseerd mag worden en benadrukt het belang van het bestrijden van alle vormen van discriminatie, waaronder antisemitisme, via bewustwording en onderwijs.
Kritiek op Israël niet gelijkstellen aan antisemitisme
De SP vindt het onacceptabel dat terechte kritiek op het beleid van Israël wordt gelijkgesteld aan antisemitisme. Volgens de partij mag deze kritiek niet gecriminaliseerd worden, omdat dit het publieke debat en de mensenrechten schaadt. Dit standpunt adresseert het risico dat beschuldigingen van antisemitisme worden ingezet om politieke kritiek te smoren.
“Het gelijkstellen van terechte kritiek op Israëls beleid aan antisemitisme is onacceptabel en verwerpelijk. Dit mag niet gecriminaliseerd worden.”
Onderwijs over de Holocaust en bestrijding van discriminatie
De SP wil discriminatie, waaronder antisemitisme, bestrijden door bewustwording en educatie, met expliciete aandacht voor de Holocaust in het onderwijs. Hiermee wil de partij bijdragen aan het voorkomen van herhaling van het verleden en het bevorderen van een gedeelde toekomst.
“We gaan op scholen, in musea, online en op televisie meer aandacht besteden aan de zwarte bladzijden van het verleden, zoals de holocaust, het kolonialisme, het slavernijverleden en de uitbuiting van de werkende klasse. Door te leren van het verleden kunnen we werk maken van een gedeelde toekomst.”
BVNL benoemt antisemitisme niet expliciet in haar verkiezingsprogramma, maar noemt Joden als een groep die slachtoffer is van straatgeweld en intimidatie. Het enige concrete voorstel dat direct relevant is voor antisemitisme is het inzetten van undercoveragenten met bodycams om intimidatie van onder andere Joden aan te pakken. Verdere beleidsmaatregelen of diepgaande visie op antisemitisme ontbreken.
Strengere aanpak van intimidatie tegen Joden
BVNL erkent dat Joden (naast jongeren, vrouwen en homo’s) slachtoffer zijn van straatgeweld en intimidatie. Om dit tegen te gaan, wil de partij grootschalig undercoveragenten met bodycams inzetten en onvoorwaardelijke gevangenisstraffen opleggen bij intimidatie. Dit is het enige expliciete en concrete voorstel in het programma dat direct betrekking heeft op het bestrijden van antisemitisme.
“Ten einde straatgeweld en intimidatie, waar vooral jongeren, vrouwen, homo’s en Joden onder lijden, aan te pakken worden grootschalig undercoveragenten met bodycams ingezet. Bij intimidatie volgen onvoorwaardelijke gevangenisstraffen.”
NSC erkent het groeiende probleem van antisemitisme en ziet dit als een serieuze bedreiging voor de veiligheid van Joodse personen en objecten. De partij wil het bestaande stelsel voor bewaking en beveiliging versterken, het verheerlijken van terrorisme strafbaar stellen, en steunt expliciet de nationale Strategie Bestrijding Antisemitisme. Hiermee positioneert NSC zich als voorstander van actieve en permanente bestrijding van antisemitisme, met nadruk op preventie en bescherming.
Versterken van bewaking en bestrijding van antisemitisme
NSC ziet het oplaaiend antisemitisme als een directe bedreiging en pleit voor versterking van beveiliging en wetgeving. De partij wil het verheerlijken van terrorisme strafbaar maken, online radicalisering tegengaan, en expliciet de nationale strategie tegen antisemitisme ondersteunen. Dit standpunt is concreet gericht op de bescherming van Joodse personen en objecten in Nederland.
“Radicalisering en de dreiging van terrorisme vragen om permanente alertheid, inclusief de (gewelds)dreiging tegen Joodse personen en objecten door het oplaaiend antisemitisme. Het verheerlijken van terrorisme wordt strafbaar. Online echokamers moeten worden doorbroken. Het stelsel voor het bewaken en beveiligen van personen en objecten moet worden versterkt. We steunen de Strategie Bestrijding Antisemitisme.”
Niet expliciet genoemd in verkiezingsprogramma