Verkiezingsprogramma's 2025 overambiteuze groei
De VVD kiest expliciet voor radicale, ambitieuze economische groei als kern van haar visie, met als doel Nederland tot de sterkste economie van Europa te maken. Dit willen ze bereiken door forse investeringen in innovatie, infrastructuur en groeitechnologieën, het schrappen van belemmerende regelgeving, en het stimuleren van ondernemerschap met lagere lasten en voorspelbaar beleid. De partij koppelt economische groei direct aan het kunnen bieden van goede zorg, onderwijs, een sociaal vangnet en investeringen in duurzaamheid.
Radicale economische groei als nationale missie
De VVD ziet radicale economische groei als noodzakelijk om Nederland welvarend, innovatief en concurrerend te houden in een snel veranderende wereld. Groei wordt gepresenteerd als voorwaarde voor vrijwel alle maatschappelijke doelen, van zorg tot duurzaamheid, en als antwoord op internationale concurrentie.
“Het is tijd voor radicale economische groei. Niet alleen om ons staande te houden in een snel veranderende wereld, maar ook omdat groei simpelweg goed is. Groei is verbonden met vrijwel alles wat het leven mooi maakt: kansen om er wat van te maken en vrijheid om het leven vorm te geven zoals jij dat wilt.”
“Missie 1: Radicale economische groei. De sterkste economie van Europa”
“Dit is het moment om vol te kiezen voor groei. Het alternatief is een keuze voor verval. Voor afbraak. Voor een lege portemonnee. Nederland kan zich geen krimpende economie veroorloven.”
Investeren in groeitechnologieën, infrastructuur en innovatie
De VVD wil ambitieus investeren in sectoren en technologieën die de meeste waarde toevoegen, zoals quantum, chips en kunstmatige intelligentie, en in infrastructuur. Ze willen een investeringsmaatschappij oprichten voor start- en scale-ups en uitgaven aan innovatie fors verhogen.
“We investeren in de groei van morgen door de grootste knelpunten in onze economie op te lossen, zoals met investeringen in onze (data-)infrastructuur en in de energietransitie. We kiezen investeringen strategisch, in sectoren en activiteiten die het meest waarde toevoegen.”
“We richten een investeringsmaatschappij op gericht op het verstrekken van groeikapitaal aan start- en scale-ups in het hele land.”
“We spannen ons in om de investeringen in onderzoek en ontwikkeling in Nederland te laten stijgen naar minimaal 3% van de totale omvang van de economie.”
“We focussen op de topsectoren waarin Nederland onderscheidend is, en waarin we onderscheidend willen zijn. We richten daarnaast een investeringsmaatschappij op die is gericht op start- en scale-ups, zodat zij het geld hebben om op te schalen. We zetten vol in op kunstmatige intelligentie.”
Schrappen van belemmerende regelgeving en lastenverlaging voor ondernemers
De VVD wil groei stimuleren door het verminderen van onnodige regels, het verlagen van lasten voor ondernemers en het creëren van een voorspelbaar ondernemersklimaat. Dit moet investeringen en innovatie aanjagen en voorkomen dat bedrijven Nederland verlaten.
“We hanteren een meetbare doelstelling om het aantal onnodige regels te verminderen. We beoordelen met meetbare doelen of bestaande regels effectief zijn en herzien regels waar nodig.”
“Lage belastingen voor ondernemers altijd onze inzet is. We vertrouwen ondernemers, dus schrappen we overbodig papierwerk. We staan daarnaast voor voorspelbaar beleid, zodat een ondernemer weer de juiste beslissingen kan nemen door vooruit te kijken.”
“We voorkomen dat de lasten voor ondernemers steeds omhooggaan. Minder lasten voor ondernemers is onze inzet. Dit geeft ondernemers de ruimte om te investeren, banen te creëren en voorkomt dat bedrijven de grens over worden gejaagd.”
Groei koppelen aan duurzaamheid en onafhankelijkheid
De VVD verbindt economische groei expliciet aan verduurzaming en het streven naar onafhankelijkheid van onvrije landen. Groei en duurzaamheid worden als wederzijds versterkend gepresenteerd.
Groei door woningbouw en arbeidsmarktmaatregelen
De VVD ziet het vergroten van het woningaanbod en het beter benutten van arbeidspotentieel als essentiële voorwaarden voor economische groei.
“De tweede keuze die we moeten maken is of we de woningmarkt blijven vastzetten met regels, of zorgen voor groei door eindelijk weer ruimte te geven te aan de markt. De VVD kiest voor dat tweede. Er moeten veel meer woningen bij.”
“Zo zorgen we dat ieder talent een plek krijgt, de economie groeit en er ruimte komt voor starters op de arbeidsmarkt.”
De PVV koppelt "ambitieuze groei" vooral aan het fors uitbreiden van de woningbouw en het stimuleren van economische groei door lastenverlichting en deregulering. Hun visie is gericht op snelle, grootschalige bouw van betaalbare woningen, het schrappen van belemmerende regels, en het beperken van externe factoren zoals natuurwetgeving en immigratie die volgens hen groei in de weg staan. De partij wil zo Nederland weer "vooruitbrengen" en economische stagnatie doorbreken.
Grootschalige en versnelde woningbouw
De PVV wil een nationale prioriteit maken van woningbouw, met een crisisplan voor snelle, grootschalige uitbreiding van het aantal woningen. Ze willen procedures versnellen, regels versoepelen en belemmeringen zoals natuurwetgeving en bezwaarprocedures tijdelijk beperken om ambitieuze groei in de woningvoorraad mogelijk te maken.
“Woningbouw moet weer een nationale topprioriteit worden. De PVV wil een nationaal crisisplan voor voldoende woningen. Daar trekken we fors extra geld voor uit. We bouwen sociale huurwoningen, middenhuurwoningen en betaalbare koopwoningen – voor starters, gezinnen, alleenstaanden en ouderen – mét voldoende ruimte voor de auto.”
“Buitenstedelijk bouwen: méér nieuwe grootschalige woningbouwlocaties”
“Binnenstedelijk bouwen; transformatie van kantoor- en bedrijfspanden; optoppen, splitsen en woningdelen; niet alleen straatjes erbij, maar ook hele buurten en wijken”
“Kortere en snellere vergunningverlening en procedures; tijdelijk beperken van de mogelijkheden tot bezwaar en beroep tegen woningbouw waar een omgevingsplan vastligt”
“We schrappen en vereenvoudigen bouweisen zoveel mogelijk. We stoppen met het eindeloze geneuzel over duurzaam en circulair bouwen. Er komen geen verplichte warmtepomp en geen nieuwe duurzaamheidseisen; we gaan ook niet verplicht van het gas af.”
“Wij willen immers als de wiederweerga nieuwe woningen bouwen!”
Versoepelen van natuur- en stikstofregels voor bouwgroei
De PVV ziet strenge natuur- en stikstofregels als een rem op ambitieuze groei, vooral in de bouw en landbouw. Ze willen deze regels versoepelen of schrappen om ruimte te maken voor economische en woningbouwgroei.
“Landbouw, woningbouw en wegenbouw zitten klem, omdat Nederland veel te veel Natura 2000-gebieden heeft aangewezen én zichzelf veel te strenge stikstofdoelen heeft opgelegd.”
“Wij zijn er helemaal klaar mee. Nederland behoort tot de grootste nettobetalers van de EU! Dus wat ons betreft slaan we in Brussel met de vuist op tafel en eisen we versoepeling van de regels – van de Vogel- en de Habitatrichtlijn tot en met de verplichte emissiereductie.”
“Tot die tijd verhogen we direct de rekenkundige ondergrens naar minimaal 1 mol en halen we de kritische depositiewaarden uit de wet. Wij willen immers als de wiederweerga nieuwe woningen bouwen!”
Economische groei stimuleren door lastenverlichting
De PVV wil de economische groei aanjagen door lasten voor burgers te verlagen en overheidsuitgaven te herprioriteren. Ze stellen dat de economie stagneert en willen met deze maatregelen groei weer mogelijk maken.
“De Nederlandse economie groeit nog nauwelijks en staat eigenlijk al jaren stil. We hebben de hoogste inflatie van Europa en een lage economische groei. De PVV wil de economie weer een boost geven door de lasten van burgers te verlagen.”
BIJ1 verwerpt het idee van "ambitieuze groei" als politiek doel en pleit juist voor ontgroei: het bewust terugdringen van economische groei en consumptie om ecologische en sociale rechtvaardigheid te bereiken. Hun concrete voorstellen richten zich op het verminderen van grondstoffengebruik, het halveren van de veestapel, het stoppen van snelwegverbredingen en het investeren in alternatieven voor groei, zoals openbaar vervoer en lokale voorzieningen. De kern van hun visie is dat ongebreidelde groei niet langer houdbaar is en plaats moet maken voor een economie die binnen ecologische grenzen blijft en gericht is op welzijn in plaats van winst.
Ontgroei: Economische krimp als doel voor klimaatrechtvaardigheid
BIJ1 kiest expliciet voor ontgroei in plaats van ambitieuze economische groei, omdat zij groei als oorzaak zien van klimaat- en grondstoffencrises. Ze willen het beslag op grondstoffen en uitstoot drastisch verminderen en richten beleid op het verkleinen van de ecologische voetafdruk.
“Klimaat en ontgroei: klimaatrechtvaardigheid nu.”
“Daarom verminderen we met ons Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) het autobezit, door te investeren in openbaar vervoer en het stimuleren van flex- en thuiswerken.”
“We voeren geen snelwegverbredingen meer uit. Nieuwe wegen leggen we alleen aan als deze de bereikbaarheidsnorm bevorderen en niet ten koste gaan van natuurgebieden.”
Halvering veestapel en radicale reductie landbouwproductie
Om de ecologische impact van de landbouw te beperken, wil BIJ1 de veestapel met minstens 50% verminderen en de sierteelt en verwarmde kassen sterk terugdringen. Dit is een directe breuk met het groeimodel van de landbouwsector.
Onteigening en herbestemming van fossiele bedrijven
BIJ1 wil dat fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend en hun middelen worden ingezet voor publieke doelen, waarmee ze expliciet breken met het groeidenken van de fossiele industrie.
“Vervuilende en fossiele bedrijven die sluiten worden onteigend. Hun kapitaal, machines en infrastructuur worden ingezet voor publieke doelen.”
Investeren in alternatieven voor groei: openbaar vervoer en lokale voorzieningen
In plaats van economische groei, investeert BIJ1 in collectieve voorzieningen en infrastructuur die bijdragen aan welzijn en duurzaamheid, zoals gratis openbaar vervoer en betere fietsvoorzieningen.
“We investeren in betrouwbaar, goed bereikbaar en gratis openbaar vervoer (ov). Met extra aandacht voor verbeterde infrastructuur buiten de Randstad.”
“Het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) wordt een bereikbaarheidsfonds met als doel niet alleen het financieren van beter openbaar vervoer, maar ook (lokale) voorzieningen voor fietsen en deelvervoer.”
Volt zet in op ambitieuze economische groei door structurele investeringen in innovatie, start-ups en kennisontwikkeling, met een sterke rol voor een Nationale Investeringsbank en Europese samenwerking. De partij wil groei stimuleren via meer durfkapitaal, fiscale stimulansen en langetermijnfinanciering van onderzoek, gericht op een duurzame, concurrerende economie. Hun visie is dat economische groei hand in hand moet gaan met maatschappelijke waarde, innovatiekracht en toekomstbestendigheid.
Meer durfkapitaal en investeringen in innovatieve bedrijven
Volt wil de groei van innovatieve bedrijven versnellen door het aandeel durfkapitaal te vergroten en de Nationale Investeringsbank een centrale rol te geven. Dit moet zorgen voor meer slagkracht, ondersteuning van start-ups en scale-ups, en het stimuleren van experimenten en kennisuitwisseling, zodat bedrijven sneller kunnen opschalen en concurreren op wereldniveau.
“We trekken meer durfkapitaal uit de private sector aan, doordat de overheid zelf ook meer investeert in start-ups. Het aandeel van durfkapitaal in Nederland moet en kan verder worden vergroot.”
“Onder de Nationale Investeringsbank wordt het instrumentarium voor durfkapitaal fors uitgebreid. Er komen meer middelen vrij voor start-ups, scale-ups en mkb om innovatie te stimuleren.”
“We vergroten de ruimte voor vernieuwende ondernemers om te experimenteren, produceren en ideeën uit te wisselen. Groeiende innovatieve bedrijven zijn gebaat bij snelheid, flexibiliteit en”
Structurele langetermijnfinanciering van onderzoek en innovatie
Volt kiest voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel en toegepast onderzoek om risicovolle en innovatieve projecten mogelijk te maken. Dit voorkomt kortetermijndenken, trekt internationaal toptalent aan en zorgt dat onderzoeksresultaten sneller leiden tot maatschappelijke en economische groei.
“Volt zorgt voor vaste, langetermijnfinanciering van fundamenteel, toegepast en praktijkgericht onderzoek. Zo hebben onderzoekers en kennisinstellingen structurele zekerheid om risicovolle en innovatieve projecten op te zetten.”
“De Nationale Investeringsbank krijgt hierbij een actieve rol om de ontwikkeling van onderzoeksresultaten naar innovatieve bedrijven en maatschappelijke toepassingen te ondersteunen.”
Fiscale stimulansen en medewerkersparticipatie voor groeibedrijven
Volt wil fiscale regelingen uitbreiden en medewerkersparticipatie stimuleren om groeibedrijven aantrekkelijker te maken en talent te behouden. Dit draagt bij aan een sterker start-upecosysteem en zorgt dat opbrengsten opnieuw in groei worden geïnvesteerd.
“We creëren of versterken fiscale stimulansen die innovatie bevorderen, zoals de WBSO en medewerkersparticipatie.”
“We maken medewerkersparticipatie in de vorm van aandelenopties mogelijk. Hierdoor zijn werknemers meer gebonden aan een bedrijf en zullen zij minder snel weer vertrekken.”
Europese samenwerking voor schaal en concurrentiekracht
Volt streeft naar Europese harmonisatie van regels voor groeibedrijven en deelname aan Europese innovatiefondsen, zodat bedrijven eenvoudiger kunnen opschalen en concurreren op wereldniveau. Dit vergroot de impact van Nederlandse bedrijven en versterkt de Europese economie als geheel.
“We nemen het voortouw bij de invoering van het 28ste regime waarmee Europese groeibedrijven toegang krijgen tot één set duidelijke regels. Zo kunnen zij eenvoudiger grensoverstijgend opereren, sneller opschalen binnen de interne markt en concurreren op wereldniveau.”
“We creëren een Nederlands cofinancieringsfonds om deelname aan Europese innovatiefondsen zoals STEP, IPCEI en het toekomstige European Sovereignty Fund mogelijk te maken.”
FVD pleit voor ambitieuze economische groei door het stimuleren van ondernemerschap, het verlagen van belastingen en het verminderen van overheidsbemoeienis. De partij wil ruimte creëren voor innovatie en groei door lasten te verlichten, regelgeving te schrappen en ondernemers centraal te stellen. Hun visie is dat Nederland alleen kan floreren als ambitie wordt beloond en de overheid zich terugtrekt ten gunste van individuele vrijheid en economische dynamiek.
Radicale verlaging van belastingen en lasten
FVD ziet hoge belastingen en bureaucratie als rem op groei en innovatie. Door een forse verlaging van belastingen en het vereenvoudigen van het stelsel, willen ze ondernemerschap en economische groei direct stimuleren. Dit moet leiden tot meer ruimte voor bedrijven en burgers om te investeren, werken en innoveren.
“We gaan voor een radicale verlaging van de belastingen. We voeren een belastingvrije voet in van €30.000,- voor alle werkenden en gepensioneerden, en we maken de eerste €1.000 verdiend in een tweede baan (bij minimaal 32 uur hoofdbaan) belastingvrij.”
“We verhogen de VPB-grens naar €1 miljoen, de zelfstandigenaftrek naar €15.000,- en we schrappen de BTW op B2B-transacties om de cashflow van bedrijven te verbeteren.”
“De belastingen zijn veel te hoog geworden en belemmeren innovatie en economische groei.”
“Een kleine, dienstbare overheid en minder bureaucratie maken de weg vrij voor ondernemers om te innoveren en te groeien.”
Ruimte voor ondernemerschap en innovatie
FVD wil ondernemers en bedrijven centraal stellen als motor van groei. Door minder regels, meer autonomie en het stimuleren van investeringen, moet Nederland weer een bruisende economie krijgen waar ambitie loont.
“Ambitie moet lonen: ruimte voor ondernemerschap, belastingen omlaag. Forum voor Democratie ziet een bruisend Nederland voor zich waar ambitie wordt beloond en hard werken altijd loont.”
“MKB’ers en ZZP’ers zijn geen probleem dat gereguleerd moet worden, maar de motor van onze samenleving die juist gestimuleerd hoort te worden. En de ruimte dient te krijgen.”
“Hun succes is ons aller succes – en daarom stellen wij hen centraal in ons beleid.”
Kritiek op bestaande rekenmodellen en pleidooi voor grotere economische visie
FVD verwerpt het beperken van beleid tot het herschikken van bestaande middelen en pleit voor een fundamenteel andere, ambitieuze koers gericht op substantiële groei. Ze bekritiseren het CPB-model als te beperkt en pleiten voor beleid dat de 'taart' daadwerkelijk vergroot.
“Wanneer je louter in het bestaande beleidskader voor de komende vier jaar blijft hangen, kun je je nooit oriënteren op de hoofdrichting, de ‘megatrend’. En ben je dus slechts bezig de bestaande begroting te herschikken, de punten van de taart anders te verdelen - maar niet met het bakken van een veel grotere taart of een geheel andersoortig gerecht.”
De SP verwerpt het idee van ambiteuze economische groei als doel op zich en pleit in plaats daarvan voor gerichte investeringen in mensen, innovatie en publieke voorzieningen om de economie sterker, socialer en duurzamer te maken. Groei moet volgens de SP niet ten koste gaan van arbeidsvoorwaarden, natuur of sociale samenhang, maar gericht zijn op kwaliteit van leven, hogere arbeidsproductiviteit en maatschappelijke waarde. De partij kiest voor investeringen in strategische sectoren, innovatie, onderwijs en het mkb, en wil af van een economie die afhankelijk is van goedkope arbeid en ongereguleerde groei.
Investeren in mensen, innovatie en publieke sector
De SP ziet groei niet als doel op zich, maar wil investeren in mensen, innovatie en publieke voorzieningen om de economie structureel te versterken. De partij wijst op het falen van marktwerking en pleit voor actieve overheidsregie om strategische industrieën, woningbouw, energie en infrastructuur te stimuleren. Groei moet bijdragen aan maatschappelijke waarde en niet ten koste gaan van arbeidsvoorwaarden of sociale cohesie.
“De SP kiest voor forse investeringen en moderne politieke keuzes om onze economie weer sterker te maken. Jaren van falende politiek hebben ervoor gezorgd dat strategische industrieën ons land verlaten en cruciale investeringen in de woningbouw, de energievoorziening en het spoor achterblijven.”
“We pakken de regie terug en investeren in onze mensen, bedrijven en voorzieningen. Zo werken we aan een moderne en sterke economie.”
“Door te investeren in mensen, middelen en innovatie zorgen we voor de groei en ontwikkeling van de Nederlandse economie. We scheppen gezamenlijk de voorwaarden voor een bloeiende en innovatieve economie en zorgen ervoor dat alle gebieden in Nederland gestimuleerd en ondersteund worden.”
Focus op arbeidsproductiviteit en innovatie, niet op kwantitatieve groei
De SP verwerpt het idee dat economische groei moet komen door meer uren werken of meer mensen inzetten, en kiest in plaats daarvan voor slimmer werken, innovatie en verhoging van arbeidsproductiviteit. Dit moet leiden tot een toekomstbestendige economie zonder uitbuiting of afhankelijkheid van goedkope arbeid.
“Voor een sterkere economie ligt de oplossing dan ook niet in méér uren of méér mensen, maar in slimmer werken. Met een Innovatiewet zetten we in op onderzoek, onderwijs en vakopleidingen, AI, automatisering en robotisering voor zwaar en repeterend werk. Zo verhogen we de arbeidsproductiviteit en stappen we op de sneltrein naar de economie van de toekomst.”
“We moeten ons serieus afvragen of dit soort sectoren, van met name laagbetaald productiewerk tegen slechte arbeidsvoorwaarden, wel genoeg bijdragen aan onze maatschappij om de grote druk op voorzieningen te rechtvaardigen.”
Groei in balans met natuur en sociale samenhang
De SP wil dat economische groei niet ten koste gaat van natuur, klimaat of sociale samenhang. Investeringen moeten bijdragen aan een duurzame economie, herstel van biodiversiteit en het versterken van lokale gemeenschappen.
“Investeringen verdienen zichzelf terug. Door te investeren in mensen, middelen en innovatie zorgen we voor de groei en ontwikkeling van de Nederlandse economie. ... Zo zorgen we dat elke regio sterker wordt en kunnen we onze welvaartsstaat welvarend houden.”
“Internationale samenwerking focust op versterking van lokale landbouwsystemen in het Mondiale Zuiden.”
Investeren in het mkb en vakmanschap
De SP ziet het mkb en vakmanschap als motoren voor kwalitatieve groei en innovatie. Investeringen in vakopleidingen en het midden- en kleinbedrijf zijn essentieel om duurzame economische ontwikkeling te realiseren.
“Het midden en kleinbedrijf en de mensen die hier werken zijn ontzettend belangrijk voor onze economie. Ondernemers en vakmanschap goed beschermen, loopt Nederland achter. Daarom investeren we in het versterken van vakopleidingen.”
D66 koppelt "ambitieuze groei" expliciet aan duurzame economische ontwikkeling, innovatie en investeringen die Nederland vooruithelpen zonder het klimaat of de samenleving te schaden. De partij wil met grote investeringen in technologie, infrastructuur en ondernemerschap een groene, sterke economie realiseren, waarbij groei plaatsvindt binnen de grenzen van de planeet. Centraal staan een Nationale Investeringsbank voor grote transities en het stimuleren van ondernemers om te groeien en te vergroenen.
Grote investeringen via een Nationale Investeringsbank
D66 wil ambitieuze groei realiseren door fors te investeren in technologische innovatie, infrastructuur en duurzaamheid, gefinancierd via een Nationale Investeringsbank. Hiermee wil de partij de economie versterken, grote transities versnellen en Nederland ecologisch én strategisch voorbereiden op de toekomst.
“Onze ambities voor het klimaat, voor energie, technologie, innovatie, water en voor bodem vragen om durf en langetermijndenken. D66 kiest voor slimme investeringen die ons sterker, schoner en onafhankelijker maken. We willen een Nationale Investeringsbank voor grote transities.”
“De bank investeert in wat Nederland vooruithelpt: van verzwaring van het elektriciteitsnet tot warmtenetten in dorpen en steden, van circulaire productie tot herstel van bodem en water. Ook ondersteunt de bank de opschaling van bijvoorbeeld groene waterstof, digitale autonomie, duurzame defensiecapaciteit en technologische innovatie. Zo bouwen we aan de toekomst van Nederland – ecologisch én strategisch.”
Groei en vergroening van ondernemerschap stimuleren
D66 ziet ambitieuze groei als het stimuleren van ondernemers om te starten, te groeien en te vergroenen, met minder regeldruk, betere toegang tot financiering en een focus op duurzame markten. De partij wil dat Nederland dé plek is waar innovatieve bedrijven kunnen opschalen en bijdragen aan een groene economie.
“Een gezonde economie begint bij ondernemers die kunnen starten, groeien én vergroenen. Veel ondernemers lopen nu aan tegen problemen. Denk aan de overbelasting van het elektriciteitsnet, gebrek aan ruimte, geen vergunningen door stikstof, een tekort aan personeel en kapitaal om investeringen te doen, en een te hoge regeldruk. D66 doorbreekt die stilstand en maakt weer ruimte voor ondernemerschap. Zodat Nederland dé plek is waar goede ideeën kunnen ontstaan, groeien en bloeien.”
“D66 maakt het aantrekkelijker om een bedrijf te starten of te laten groeien. Veel ondernemers maken zich zorgen over de regeldruk en de verlening van vergunningen. Dat gaan we simpeler maken. Zodat ondernemers minder druk zijn met regels en zich kunnen concentreren op het bouwen aan hun bedrijf.”
“We zorgen dat Nederlandse innovaties makkelijk kunnen groeien binnen Europa. Én we helpen ze aan financiering via de Europese kapitaalmarkt.”
Economische groei binnen planetaire grenzen
D66 verbindt ambitieuze groei aan duurzaamheid: economische groei mag niet ten koste gaan van het klimaat. De partij kiest voor een economie die bloeit binnen de grenzen van de planeet, met investeringen in duurzame producten, diensten en technologie.
“Een leefbare aarde en een sterke economie kúnnen hand in hand gaan. Maar als we blijven groeien ten koste van het klimaat, hollen we onze welvaart juist uit. Daarom kiest D66 voor een doorbraak: naar een economie die bloeit binnen de grenzen van de planeet.”
“We stoppen met wat ons tegenhoudt: vervuilende productie, fossiele subsidies, de macht van grote techbedrijven en werk waarvan je niet kunt rondkomen. En we investeren in wat ons vooruithelpt: wind op zee en zon op daken, ondernemers in duurzame diensten en producten, technologie die maatschappelijke problemen helpt oplossen en mensen die kunnen meebewegen naar het werk van morgen.”
BBB verwerpt het idee van ambiteuze, grenzeloze groei, vooral op het gebied van bevolkingsgroei en migratie, en pleit in plaats daarvan voor beheersbare, realistische ontwikkeling binnen duidelijke grenzen. De partij wil migratie en bevolkingsgroei actief beperken en sturen, en kiest bij economische groei en innovatie voor maatwerk, vakmanschap en het benutten van lokaal potentieel in plaats van ongebreidelde expansie. BBB’s kernvisie is dat groei geen doel op zich is, maar altijd in balans moet zijn met draagkracht, leefbaarheid en regionale behoeften.
Migratie en bevolkingsgroei actief begrenzen
BBB ziet ongebreidelde bevolkingsgroei, vooral door migratie, als onhoudbaar en pleit voor harde grenzen en beheersing. Ambiteuze groei op dit vlak wordt expliciet afgewezen; in plaats daarvan wil BBB migratie beperken en sturen op soort en aantallen, om de druk op samenleving, voorzieningen en woningmarkt te verlichten.
Economische groei: gericht, regionaal en innovatief, geen ongebreidelde expansie
BBB ondersteunt economische groei, maar niet als doel op zich of via ongerichte, ambiteuze expansie. Groei moet voortkomen uit innovatie, vakmanschap en het benutten van lokaal arbeidspotentieel, met aandacht voor regionale verschillen en strategische sectoren. Ambiteuze, generieke groeidoelstellingen worden vermeden; maatwerk en beheersbaarheid staan centraal.
“BBB wil dat alle regio’s profiteren van economische groei, met meer aandacht voor vakmanschap, praktisch onderwijs en het benutten van lokaal arbeidspotentieel.”
“Projecten met aantoonbare potentie om economische groei, woningbouw of strategische spreiding te stimuleren verdienen prioriteit.”
Beperken van wildgroei en ongerichte expansie in ruimtelijke ordening
BBB verzet zich tegen ongerichte, ambiteuze groei in de fysieke ruimte, zoals de wildgroei van distributie- en datacentra, en pleit voor bescherming van landbouwgrond en leefbaarheid. Groei moet altijd in balans zijn met ruimtelijke kwaliteit en regionale draagkracht.
BVNL ziet ambitieuze economische groei als essentieel voor Nederland en wil deze bereiken door het stimuleren van ondernemerschap, het verlagen van belastingen, het verminderen van overheidsbemoeienis en het verbeteren van het vestigingsklimaat. De partij pleit voor structurele hervormingen, deregulering en investeringen in innovatie en technologie om bedrijven en burgers maximale ruimte te geven om te groeien. BVNL koppelt deze groei aan een kleinere overheid en het vieren van succes en ambitie.
Lagere belastingen en minder regels voor ondernemers
BVNL stelt dat economische groei wordt geremd door hoge belastingen en overmatige regelgeving. Door een vlaktaks, minder bureaucratie en een aantrekkelijker vestigingsklimaat wil de partij ondernemerschap en innovatie stimuleren, zodat bedrijven optimaal kunnen groeien.
“Het vestigingsklimaat moet worden verbeterd door lagere belastingen (vlaktaks van 25%) in te voeren, minder overheidsbemoeienis, lage energiekosten en versoepeling van het arbeidsrecht.”
“Minder regels voor ondernemers en bedrijven. Bureaucratie en regeldruk moeten worden teruggedrongen.”
“Belang Van Nederland kiest voor een ondernemersvriendelijke koers die gestoeld is op vrijemarkteconomie, sober fiscaal beleid, lage belastingen en structurele hervormingen. Ambitie is een deugd en succes verdient applaus.”
Investeren in innovatie en technologie
BVNL ziet technologische innovatie als motor voor ambitieuze groei en wil investeren in onderzoek, ontwikkeling en samenwerking tussen publieke en private partijen. Dit moet Nederland een voorloper maken op technologisch gebied en nieuwe banen creëren.
“We willen een innovatievriendelijk klimaat creëren waarin bedrijven, startups en academici kunnen gedijen. Door investeringen in onderzoek en ontwikkeling te vergroten en samenwerking tussen publieke en private partijen te bevorderen, zullen we onze positie als voorloper op het gebied van technologie versterken.”
Structurele hervormingen en ruimte voor succes
De partij benadrukt het belang van een vrije markteconomie en het vieren van ambitie en succes als drijvende krachten achter groei. BVNL wil verschillen benutten en ruimte geven aan ondernemerschap, zonder deze te belemmeren door collectivistische lasten.
Het CDA ziet economische groei niet als doel op zich, maar als noodzakelijke voorwaarde voor welvaart, welzijn en het toekomstig verdienvermogen van Nederland. Ze pleiten voor ambitieuze investeringen in innovatie, infrastructuur en kennis, waarbij publieke middelen gericht worden ingezet om structurele groei te stimuleren. De partij wil deze investeringen verankeren in het begrotingsbeleid en zet in op verhoging van de arbeidsproductiviteit en versterking van regionale economische clusters.
Investeren in innovatie en toekomstig verdienvermogen
Het CDA wil structureel investeren in innovatie, infrastructuur en kennis om het verdienvermogen van Nederland te versterken en zo duurzame economische groei te realiseren. Ze maken onderscheid tussen groeibevorderende investeringen en andere uitgaven, en willen deze investeringen zo nodig financieren via de staatsschuld, omdat ze op termijn de schuld juist verlagen. De partij benadrukt het belang van verhoging van de arbeidsproductiviteit en het stimuleren van innovatie als sleutel tot verantwoorde groei.
“Zulke investeringen doen we zo nodig ten laste van de staatsschuld, omdat deze uiteindelijk de staatsschuld zullen verlagen. Het gaat met name om investeringen in publieke kapitaalgoederen, die groeibevorderend zijn: bijvoorbeeld in het stroomnet, in de aanleg en het onderhoud van infrastructuur of in grootschalige onderzoekfaciliteiten.”
“Economische groei is geen doel op zich. Het is wel broodnodig voor onze welvaart en welzijn. ... De cruciale sleutel voor verantwoorde groei zit in de verhoging van de arbeidsproductiviteit. We moeten volop investeren in innovatie en in een leven lang ontwikkelen.”
“We geven het Groeifonds een nieuwe impuls en investeren daarmee in nieuwe technologieën die nodig zijn voor de toekomst. Nederlandse toponderzoeksinstellingen brengen we actief in stelling en sluiten aan bij Europese technologieprogramma’s, zoals het Digital Europe Program.”
Versterken van regionale economische clusters
Het CDA wil economische groei stimuleren door te investeren in regionale economische clusters, waarbij samenwerking tussen bedrijven, onderwijsinstellingen en overheden centraal staat. Dit moet leiden tot sterke regio’s met bloeiende economieën, die bijdragen aan de brede welvaart in heel Nederland.
Begrotingsbeleid gericht op groeibevorderende investeringen
Het CDA wil het begrotingsbeleid hervormen zodat de baten van investeringen in groei zichtbaar en meetbaar worden, en meevallers automatisch worden ingezet voor vooraf vastgestelde investeringen. Hiermee willen ze structurele groeiambities verankeren in het financieel beleid van de overheid.
“Meevallers zetten we automatischer in voor vooraf vastgestelde investeringen. Daarnaast willen we een nieuw begrotingsinstrumentarium om de baten van investeringen te ramen, zodat ook het profijt van de investering op de begroting zichtbaar wordt.”
De ChristenUnie kiest nadrukkelijk niet voor ambiteuze economische of bevolkingsgroei als doel op zich, maar voor gematigde, duurzame groei die in balans is met mens, natuur en samenleving. Ze verwerpen het idee van groei als heilige graal en leggen de nadruk op brede welvaart, innovatie, en gecontroleerde migratie. Concrete voorstellen zijn onder meer het minder leidend maken van BBP-groei, het streven naar een gematigd migratiesaldo, en investeren in innovatie en brede welvaartsindicatoren.
BBP-groei niet als heilige graal
De ChristenUnie verwerpt het idee dat economische groei (BBP) het ultieme doel is en pleit voor een bredere kijk op welvaart. Ze willen dat brede welvaartsindicatoren een grotere rol spelen in het begrotingsproces en politieke besluitvorming, om zo meer aandacht te geven aan wat echt telt voor mensen en samenleving.
Gematigde groei door gecontroleerde migratie
In lijn met het advies van de Staatscommissie kiest de ChristenUnie voor gematigde groei van de bevolking, door migratie te beperken en te sturen. Dit betekent dat ze expliciet afstand nemen van ambiteuze bevolkingsgroei en inzetten op een maximaal migratiesaldo binnen een vastgestelde bandbreedte.
“Op basis van het advies van de Staatscommissie kiest de ChristenUnie voor gematigde groei door gecontroleerde migratie, inclusief de nodige keuzes voor de economie en de ruimtelijke inrichting van Nederland.”
“De ChristenUnie (over een tijdsperiode van tien jaar gezien) streven naar een maximaal migratiesaldo binnen de bandbreedte zoals geschetst door de staatscommissie.”
Investeren in innovatie en productiviteit (in plaats van kwantitatieve groei)
De partij ziet investeren in innovatie en productiviteit als essentieel voor toekomstige welvaart, in plaats van het najagen van kwantitatieve groei. Ze willen publieke en private uitgaven aan innovatie verhogen en richten zich op kwalitatieve groei van de economie.
JA21 verzet zich tegen ambiteuze groei van de bevolking en overheidsuitgaven, en pleit voor het beperken van bevolkingsgroei (vooral door migratie) en het handhaven van begrotingsdiscipline. Hun belangrijkste voorstellen zijn het juridisch verankeren van migratieplafonds, scherpe selectie van migranten, en het beperken van structurele uitgaven tot structurele dekking. De kern van hun visie is dat ongebreidelde groei leidt tot onhoudbare druk op woningmarkt, economie en overheidsfinanciën, en dat Nederland terug moet naar beheersbare, duurzame groei.
Bevolkingsgroei door migratie beperken
JA21 ziet de snelle bevolkingsgroei, vooral door migratie, als een onhoudbare situatie die leidt tot structurele woningnood en druk op de samenleving. Ze willen deze groei juridisch beperken om de druk op de woningmarkt en andere voorzieningen te verlichten.
“JA21 wil dat de overheid een beleid gaat ontwikkelen om de bevolkingsgroei van Nederland te beperken. Dat betekent onder meer het juridisch verankeren van migratie plafonds en scherpe selectie van arbeidsmigranten en gezinshereniging.”
“De bevolking groeit harder dan ooit. Nederland ging in 8 jaar tijd van 17 naar 18 miljoen inwoners. Minstens de helft van de nieuw te bouwen woningen is nu nodig om de bevolkingsgroei door migratie bij te houden. Dit is een onhoudbare situatie.”
Structurele uitgaven en begrotingsdiscipline
JA21 verzet zich tegen ambiteuze groei van overheidsuitgaven zonder structurele dekking. Ze willen alleen investeren als er duidelijk rendement is, en begrotingsdiscipline hanteren om Nederland concurrerend en welvarend te houden.
“Structurele uitgaven alleen bij structurele dekking. Begroten doen we op basis van gezond verstand en met een sterk besef dat je een euro maar een keer kan uitgeven. Investeringen mogen tijdelijk leiden tot extra uitgaven, maar alleen met een duidelijk rendement of economisch nut.”
“Begrotingsdiscipline is geen doel op zich, maar een middel om Nederland concurrerend en welvarend te houden.”
Ruimte voor groei ondernemers, niet voor overheid of bevolking
JA21 maakt onderscheid tussen gewenste groei (ondernemerschap, innovatie) en ongewenste groei (overheid, bevolking). Ze willen ondernemers ruimte geven om te groeien, maar pleiten voor een kleinere overheid en het beperken van bevolkingsgroei.
De SGP verwerpt het idee van ambiteuze groei als doel op zich, zowel qua bevolkingsomvang als economische expansie. In plaats daarvan pleit de partij voor begrenzing van migratie, stimulering van het geboortecijfer en een beheerste, duurzame economische ontwikkeling die rekening houdt met draagkracht en draagvlak. Concrete voorstellen zijn onder meer het instellen van een bovengrens aan migratie, het voeren van actief gezinsbeleid en het beperken van overheidsuitgaven.
Bovengrens aan bevolkingsgroei door migratiebeperking
De SGP ziet de huidige bevolkingsgroei, vooral door migratie, als onhoudbaar en pleit voor een duidelijke bovengrens. Het doel is grip krijgen op de bevolkingsomvang en de negatieve gevolgen van snelle groei te beperken.
“De SGP wil een sturend richtgetal met een duidelijk bovengrens voor het migratiesaldo inclusief bandbreedtes voor alle migratiesoorten met bijbehorend langjarig, integraal migratiebeleid waarbij alle domeinen van de samenleving in ogenschouw worden genomen.”
“Wettelijk wordt vastgelegd dat bij overschrijding van de vooraf vastgestelde bandbreedtes altijd gerichte beleidsmaatregelen volgen om de instroom verder te beperken.”
Stimuleren van geboortecijfer in plaats van groei door migratie
De partij wil de bevolkingsgroei niet laten afhangen van migratie, maar zet in op het verhogen van het geboortecijfer via gezinsvriendelijk beleid. Dit wordt gezien als noodzakelijk om vergrijzing tegen te gaan zonder te kiezen voor ongebreidelde groei.
Beperken van economische groei als doel op zich
De SGP is kritisch op het najagen van economische groei zonder oog voor duurzaamheid en toekomstige generaties. Ze pleiten voor het beperken van de groei van overheidsuitgaven en het naleven van strikte begrotingsregels.
“Wij willen dat er goed gekeken wordt hoe de groei van de overheidsuitgaven beperkt kan worden, zeker nu de Defensie-uitgaven stijgen.”
“De hand moet stevig op de knip. In goede jaren wordt gespaard voor magere jaren. Het zou namelijk heel onrechtvaardig zijn om toekomstige generaties met een torenhoge schuld op te zadelen.”
50PLUS koppelt "ambitieuze groei" vooral aan het stimuleren van economische en technologische ontwikkeling, met nadruk op energievoorziening en het behouden van grote bedrijven. De partij zet in op forse uitbreiding van kernenergie en het oplossen van knelpunten in de energie-infrastructuur als randvoorwaarde voor economische groei en innovatie. Concrete voorstellen zijn de bouw van vier nieuwe kerncentrales en de introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).
Forse uitbreiding van kernenergie voor economische groei
50PLUS ziet het vergroten van de energiecapaciteit als essentieel om economische groei, high-tech innovatie en het aantrekken van grote bedrijven mogelijk te maken. Door te investeren in kernenergie wil de partij Nederland positioneren als een speler in de technologische revolutie en de internationale concurrentiepositie versterken.
“Snelle voortgang met de bouw van 4 nieuwe kerncentrales.”
“Versnelde introductie van kleine kerncentrales (SMR’s).”
“Meer elektriciteit opwekken is nodig als Nederland wil meedoen met de revolutie van high-tech en artificiële intelligentie. Door het oplossen van knelpunten kunnen we grote bedrijven behouden en aantrekken.”
Stimuleren van thuisbatterijen voor decentrale groei
Naast grootschalige energieprojecten wil 50PLUS burgers stimuleren om zelf opgewekte energie optimaal te benutten, wat bijdraagt aan een bredere, decentrale groei van de energievoorziening en innovatie.
“Stimulering van het gebruik van thuisbatterijen, zodat burgers die hun eigen elektriciteit opwekken hier ook optimaal van kunnen profiteren.”
NSC kiest niet voor ongeremde, ambiteuze groei als doel op zich, maar voor gerichte, verantwoorde groei die bijdraagt aan brede welvaart, innovatie en maatschappelijke waarde. Ze willen groei vooral stimuleren in sectoren met toekomstperspectief en toegevoegde waarde, en zijn kritisch op groei die leidt tot overbelasting van mensen, milieu of voorzieningen. Concrete voorstellen zijn onder meer een Nationale Groeimarktenstrategie, het selectief aantrekken van bedrijven en arbeidsmigranten, en het versterken van innovatie en kennis.
Gerichte groei via Nationale Groeimarktenstrategie
NSC wil economische groei niet breed stimuleren, maar focussen op sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Door innovatie, onderwijs en investeringen te bundelen in deze groeimarkten, beoogt NSC duurzame en maatschappelijk verantwoorde groei te realiseren.
“We starten met het opstellen van een Nationale Groeimarktenstrategie. Hierin bepalen we om de tien jaar de vijf sectoren met de hoogste toekomstige verdienkansen voor Nederland. Per sector worden innovatie-instrumenten, onderwijsprogramma’s en investeringen gebundeld, zodat beleid,”
Selectieve stimulering van bedrijven en arbeidsmigratie
NSC is kritisch op ongerichte groei van bedrijven en arbeidsmigratie. Ze willen alleen bedrijven aantrekken die bijdragen aan brede welvaart en selectief arbeidsmigranten toelaten op basis van behoefte, om negatieve effecten van ongebreidelde groei te voorkomen.
“We worden selectiever bij het aantrekken van nieuwe bedrijven die een groot beslag leggen op fysieke en milieuruimte (zoals de ‘distributiedozen’) en waarbij vacatures vooral bezet zullen worden door nieuwe groepen arbeidsmigranten. Bedrijven die zich vestigen moeten toegevoegde waarde hebben voor de brede Nederlandse welvaart en niet alleen voor zichzelf.”
“De instroom van kennismigranten (expats) voor bedrijven wordt beperkt tot specialisten die kennis en expertise hebben die onvoldoende in Nederland aanwezig is.”
Innovatie en kennis als motor voor verantwoorde groei
NSC ziet innovatie en kennisontwikkeling als de sleutel tot duurzame groei, maar benadrukt dat deze groei gericht moet zijn op maatschappelijke waarde en niet alleen op economische cijfers.
“Een sterk vestigingsklimaat en industriebeleid zijn voorwaarden om onze economie ook in de toekomst te laten groeien. Ondernemers investeren alleen in Nederland als de overheid voorspelbaar is, de regels helder zijn en de infrastructuur goed geregeld is. Tegelijkertijd moet het innovatieklimaat krachtiger: we lopen internationaal achter met onze Research &Development-investeringen, terwijl juist innovatie de sleutel is tot meer productiviteit, technologische voorsprong en brede welvaart.”
De Partij voor de Dieren verwerpt het idee van ambiteuze economische groei als beleidsdoel en pleit in plaats daarvan voor welzijn, brede welvaart en ecologische duurzaamheid. Ze willen stoppen met het rapporteren van economische groei, richten zich op het terugdringen van schadelijke groei (zoals in de fossiele industrie en intensieve landbouw), en stimuleren groene innovatie en welzijnsgerichte indicatoren. Hun kernvisie is dat groei niet langer centraal moet staan, maar dat beleid gericht moet zijn op het herstel van natuur, klimaat en sociale rechtvaardigheid.
Stoppen met economische groei als beleidsdoel
De PvdD stelt expliciet dat economische groei niet langer leidend moet zijn in het overheidsbeleid. In plaats daarvan willen ze brede welvaart en welzijn centraal stellen, en rapportages over economische groei beëindigen. Dit is een fundamentele koerswijziging ten opzichte van het gangbare groeidenken.
Welzijn en brede welvaart centraal stellen
De partij wil het Bruto Binnenlands Product (BBP) vervangen door de Monitor Brede Welvaart als leidraad voor beleid, zodat welzijn en duurzaamheid leidend worden in plaats van louter economische groei. Dit betekent een verschuiving van kwantitatieve groei naar kwalitatieve vooruitgang.
“In plaats van het Bruto Binnenlands Product (BBP) maken we de Monitor Brede Welvaart leidend in beleid.”
Stimuleren van groene innovatie en toekomstbestendige economie
De PvdD wil economische groei alleen waar deze bijdraagt aan duurzaamheid en welzijn, en pleit voor het ondersteunen van groene innovaties en het stoppen van subsidies aan vervuilende sectoren. Groei is alleen wenselijk als deze toekomstbestendig en ecologisch verantwoord is.
“We gaan ons meer richten op het ondersteunen van het toekomstbestendige midden- en kleinbedrijf, groene innovaties en lokale initiatieven. We stoppen met het subsidiëren van de grootste vervuilers.”
DENK verbindt het idee van "ambitieuze groei" vooral aan verduurzaming van de energievoorziening en het stimuleren van economische groei via het MKB, met nadruk op sociale rechtvaardigheid en duurzaamheid. De partij wil een groeiend aandeel duurzame energie wettelijk verplichten en investeert in innovatie, terwijl ze tegelijkertijd het MKB ondersteunt als motor voor werkgelegenheid. DENK koppelt groei expliciet aan sociale en ecologische doelen, niet aan ongebreidelde economische expansie.
Wettelijk verplicht groeiend aandeel duurzame energie
DENK wil dat energiebedrijven elk jaar een groter aandeel duurzame energie opwekken, tot volledige duurzaamheid is bereikt. Dit is een expliciet voorbeeld van "ambitieuze groei" op het gebied van duurzaamheid, waarbij groei niet alleen kwantitatief maar ook kwalitatief (duurzaam) wordt ingevuld.
“Energiebedrijven worden wettelijk verplicht een groeiend aandeel duurzame energie op te wekken. Elk jaar stijgt dat verplichte aandeel, totdat volledige duurzaamheid is bereikt.”
Investeren in innovatie en vergroening landbouw
De partij koppelt groei aan innovatie en vergroening, met steun voor bewezen en effectieve innovaties die leiden tot verduurzaming van de landbouw. Dit is een voorbeeld van ambitieuze groei gericht op ecologische transitie.
“Bewezen en effectieve innovaties in de landbouw die tot vergroening leiden moeten worden ondersteund.”
Steun voor MKB als motor van economische groei
DENK erkent het MKB als drijvende kracht achter economische groei en werkgelegenheid, en wil deze ondernemers actief ondersteunen. Groei wordt hier gekoppeld aan sociale stabiliteit en het creëren van banen.
“Wij waarderen de belangrijke rol van ondernemers in het MKB in het creëren van banen en economische groei. Wij willen deze ondernemers steunen.”
GroenLinks-PvdA kiest niet voor ongebreidelde, maar voor gematigde en doelgerichte groei, waarbij de overheid actief stuurt op bevolkingsgroei en investeert in betaalbare woningbouw. De partij zet in op een ambitieus publiek investeringsprogramma voor tienduizenden woningen en stuurt migratiebeleid om de bevolkingsgroei beheersbaar te houden. Hun visie is gericht op duurzame, sociale groei die rekening houdt met de draagkracht van samenleving en leefomgeving.
Gematigde bevolkingsgroei door actief migratiebeleid
GroenLinks-PvdA wil geen ambitieuze, maar gematigde groei van de bevolking, door actief te sturen op het migratiesaldo. Dit moet de druk op ruimte, huisvesting, zorg en onderwijs beheersbaar houden en sluit ambitieuze bevolkingsgroei uit.
“In navolging van de Staatscommissie Demografische Ontwikkeling kiezen we voor actieve sturing op een gemiddeld migratiesaldo van 40.000 tot 60.000 per jaar, dat leidt tot een gematigde groei van de bevolking.”
Ambitieus investeringsprogramma voor woningbouw
De partij kiest voor een ambitieuze groei van het aantal betaalbare woningen, met een groot publiek investeringsprogramma en een centrale rol voor woningcorporaties zonder winstoogmerk. Dit is nodig om de woningnood op te lossen en minder afhankelijk te zijn van commerciële investeerders.
“Als we sneller meer betaalbare woningen van topkwaliteit willen bouwen, is een ambitieus publiek investeringsprogramma nodig.”
“Het doel is dat tweederde van de Nederlandse huishoudens tot de doelgroep behoort. Het Rijk zorg met een ambitieus investeringsprogramma voor toegang tot gunstige financiering.”